Basiscollectie klassiek: Le nozze di Figaro

Le nozze di Figaro is een van Mozarts grootste meesterwerken. Het is een echte komische opera vol verkleedpartijen en vermeende minnaars die zich haastig moeten verstoppen. De personages zijn echter geen typetjes. Zowel edellieden als bedienden zijn herkenbare individuen. Onderhuids woedt een klassenstrijd. Mozart schreef zijn beste en mooiste muziek voor dit werk. Bekend is het Brievenduet, dat de gevangenen in de film Shawshank Redemption een moment van vrede brengt.

Het Brievenduet: Che soave zeffiretto

Le nozze di Figaro vertelt het verhaal over Figaro’s bruiloft. Figaro is verloofd met Susanna. Hij werkt voor de Graaf, zij voor de Grafin. Figaro is blij met de kamer die ze net toegewezen hebben gekregen in het kasteel. Heel handig, dichtbij de kamer van de Graaf en dichtbij de kamer van de Gravin. Maar Susanna waarschuwt hem. De Graaf is verliefd op haar en zal ongetwijfeld ’s nachts een keer op haar deur kloppen als Figaro een keer op reis is. Figaro beseft dat hij moet oppassen.

Susanna waarschuwt Figaro in Se a casa Madama

De Graaf is niet de enige vrouwenliefhebber in het kasteel. De jonge, aandoenlijke page Cherubino blijkt een geduchte rivaal en de Graaf wil hem ontslaan. Cherubino zoekt hulp bij Susanna en flirt met haar. Maar dan staat de Graaf voor Susanna’s deur en moet Cherubino zich snel verstoppen. Helaas, hij wordt ontdekt onder een kleed op een stoel. De Graaf stuurt hem het leger in. Figaro plaagt Cherubino: afgelopen met dat geflirt, hij zal de dames niet meer kunnen storen in hun slaap, vanaf nu moet hij marcheren door de modder.

Figaro's beroemde aria Non piu andrai

Cherubino gaat niet het leger in. In de kamer van de Gravin wordt hij als meisje verkleed. Het plan is dat hij de plaats inneemt van Susanna en zo de Graaf in de val lokt. De Gravin werkt mee aan het plan. Ze hoopt zo de liefde van haar man terug te kunnen winnen, maar blijkt ondertussen niet geheel ongevoelig voor Cherubino’s charmes. Dan klopt de Graaf op haar deur, net nu ze helemaal alleen is met Cherubino. De jongen verstopt zich snel in de kledingkast.

De situatie is precair, want de Graaf weet dat Cherubino verliefd is op de Gravin. Hij wil weten met wie de Gravin praatte. En waarom zit de kledingkast op slot? Hij besluit gereedschap te halen om de deur open te breken. De Gravin moet met hem mee en hij doet haar kamer op slot. Hij weet echter niet dat Susanna toevallig al naar binnen was gelopen en zich had verstopt toen zij het ruziënde echtpaar hoorde.

De Graaf wil van zijn vrouw weten wie in de kledingkast zit: Susanna, or via, sortite

Cherubino wordt bevrijd en ontsnapt via het raam. Susanna neemt zijn plaats in. Als de woedende Graaf de deur van de kledingkast open wil breken, komt Susanna naar buiten. Verward vraagt hij zijn vrouw om vergiffenis. Het gevaar is echter niet voorbij. De tuinman komt binnen om zich te beklagen dat iemand zijn bloemen vertrapt heeft door uit het raam te springen. Gelukkig is Figaro van de partij om alle schuld op zich te nemen. Hij wordt door de Graaf aan een kruisverhoor onderworpen maar weet zich met hulp van Susanna en de Gravin overal uit te praten.

Een fragment uit de Finale van de eerste akte: De Graaf ondervraagt Figaro.

De Graaf lijkt zijn verlies te moeten aanvaarden. Maar dan komt tot zijn vreugde de oude vrijster Marcellina binnen samen met de oude dokter Bartolo. Figaro blijkt nog een schuld bij haar te hebben. Als hij die niet kan betalen, is hij contractueel verplicht met haar te trouwen. Het daaropvolgende proces neemt echter een volkomen onverwachte wending als Figaro vertelt een vondeling te zijn. Marcellina en dokter Bartolo zijn van slag. Een moedervlek bewijst vervolgens dat Figaro hun verloren gewaande kind is!

Niets staat nog een huwelijk tussen Figaro en Susanna in de weg. De twee trouwen. Susanna heeft echter nog een plannetje uitgedacht met de Gravin om de Graaf in de val te lokken. Zij heeft de Graaf een uitnodiging geschreven om haar die avond in de tuin te ontmoeten. Het plan is dat zij en de Gravin van kleding wisselen zodat de Graaf zijn eigen vrouw versiert. Figaro weet hier niets van. Maar hij komt wel achter Susanna’s geheime rendez-vous met de Graaf en hij voelt zich belazerd. Zijn verdriet wordt nog groter als hij Susanna in de tuin een hartstochtelijke aria hoort zingen.

De Rozenaria: Deh vieni, non tardar

Verbitterd ziet hij toe hoe “Susanna” meegaat met de Graaf. Dan ziet hij de “Gravin” en hij kan het niet laten zich bij haar te beklagen. Tijdens hun gesprek herkent hij echter Susanna’s stem en hij begrijpt dat hier een verkleedpartij heeft plaats gevonden. Snel verzoent het stel zich. Als de twee vervolgens de Graaf zien, besluiten ze een voorstelling te geven. Hartstochtelijk verklaart Figaro de “Gravin” de liefde.

De Graaf wordt woedend en haalt iedereen erbij om zijn vrouw publiekelijk te schande te maken. Hij kent geen vergiffenis. Tot zijn “Susanna” haar vermomming laat vallen en hij oog in oog komt te staan met zijn vrouw. Hij smeekt haar om vergeving, wat zij hem schenkt. En zo lijkt alles toch nog tot een goed einde te zijn gekomen.

De graaf vraagt om vergeving in de Finale van de vierde akte.

Van Le Nozze di Figaro bestaan een heleboel mooie opnamen. De interpretatie van Georg Solti en het London Philharmonic Orchestra is een geliefde opname in de meer romantische stijl. René Jacobs en Teodor Currentzis zorgden voor twee verfrissende interpretaties op historische instrumenten. Van de versies op dvd worden die van Pappano, Haitink, Gardiner en Pritchard geprezen.

De opera is gebaseerd op een toneelstuk van de Franse schrijver Beaumarchais. Le Mariage de Figaro is het tweede verhaal dat hij over Figaro schreef. Le Barbier de Séville is het eerste verhaal. Van dit werk was in Mozarts tijd al een opera verschenen, Il Barbiere di Siviglia, gecomponeerd door Paisiello. Veel later componeerde Rossini zijn beroemdere versie.

(CP)