In 2015 worden zowel Billie Holiday als Frank Sinatra herdacht. Als beide artiesten nog geleefd hadden, dan waren ze dit jaar honderd geworden. Alan Lomax was ook van 1915. Hij was iets minder bekend, maar als verzamelaar en archivaris van folkliedjes verrichte Lomax belangrijk werk voor het nageslacht.
Alan Lomax kwam ter wereld in Texas waar zijn vader werkte voor de universiteit. Zijn vader John nam ook al artiesten op met een bandrecorder. Zo ontdekte de oude Lomax onder meer Lead Belly. Vanaf 1934 nam Alan ook artiesten op. Eerst vooral in het zuiden van de VS waar ze veelal zwarte blues-, folk- en gospelartiesten opnamen. Een van die vroege opnames was de stem van Vera Hall (later nog gesampled door Moby).
Vera Hall – Trouble so hard
Het werk van vader en zoon Lomax was revolutionair. Zwarte Amerikanen waren in de jaren 30 nog tweederangsburgers. Hun muziek was volgens veel blanken minderwaardig en verdiende het niet om opgenomen te worden. Alan Lomax trok zich niets aan van dat racisme, hij nam zelfs op in gevangenissen. Deze opnames behoren tot de meest indrukwekkende uit de enorme Lomax-collectie.
Alex – Prison song
Lomax was politiek bevlogen. Dat kwam hem wel op een verdenking van de FBI te staan, die dacht dat Lomax een communist was. Op het hoogtepunt van de Red Scare, de jaren rond 1950, werden verschillende bekende, linkse Amerikanen verhoord over hun (vermeende) communistische sympathieën. Lomax vertrok in 1950 voor een jaar naar Europa om daar opnames te maken. Hij zou zelf altijd ontkennen dat het vlucht uit de VS was. Lomax woonde in Londen en Spanje en maakte opnames in Ierland, Schotland, Frankrijk, Spanje, Italië, Joegoslavië en Roemenië. Het enorme werk resulteerde in achttien LP’s die verschenen bij Columbia.
Trallaleri di Genoa – La partenza (Genua, Italië)
Maria Groseva – Malino mome (Montenegro, Joegoslavië)
De opnames die Lomax in de Spaanse stad Sevilla opnam, kwamen Miles Davis ter ore. Het zette Davis op het spoor dat leidde naar Sketches of Spain. Luister naar de overeenkomsten.
La Macarena – Saeta
Miles Davis & Gil Evans – Saeta
Na Europa reisde Lomax ook nog naar het Caribisch gebied waar hij onder meer op de Bahama’s en Haïti werkte. Op Trinidad nam hij de bekende calypsonian Lord Invader op.
Lord Invader – Yankee dollar
In zijn latere jaren reisde Lomax minder en richtte hij zich op zijn academische werk. Zo zocht hij naar een model waarin volksliedjes uit de hele wereld met elkaar vergeleken konden worden. Erkenning kwam er ook van officiële zijde. In 1986 speldde president Reagan hem een ‘national medal of arts’ op.
Alan Lomax, die als kind leed onder een zwakke gezondheid, bleek uiteindelijk nog een sterk gestel te hebben. Hij werd 87 jaar oud. Meer weten over Lomax? De Nederlandse regisseur Rogier Kappers maakte in het laatste jaar van Lomax’ leven (2002) een fraaie documentaire over de ‘songhunter’.
(PdK)
