John Zorn (1953) is naast een uitmuntend saxofonist ook componist, dirigent, producer en labelbaas. Het door hem opgerichte label Tzadik geeft al zijn werken uit, die qua genre variëren van freejazz en heavy metal tot kamermuziek. Daarnaast is het label het thuis voor gelijkgestemden. Een beknopt overzicht van het meer dan lijvige oeuvre van een van de belangrijkste figuren in de moderne jazz.
John Zorn, Bill Frisell & George Lewis - Blue Minor
Hoewel Zorn bekend staat om zijn avant-gardistische muziek, is hij zeker ook geregeld te horen binnen toegankelijkere jazz. In een trio met trombonist George Lewis en gitarist Bill Frisell nam hij News For Lulu op: een ode aan de hardbop van de jaren 50 en 60. De titel is van het album refereert aan een compositie van Sonny Clark, van wie ze op deze plaat meerdere stukken uitvoeren. Er is hier en daar wat freejazz te horen, maar het zijn vooral bopsolo’s die uit de saxofoon van Zorn rollen.
John Zorn - Once Upon A Time In The West
In de jaren 70 maakt Zorn naam in de experimentele jazzscene van New York. Met name het collectieve aspect van de avant-gardistische muzikanten is iets waar hij goed in gedijt. De rest van zijn carrière zal hij er dankbaar gebruik van maken en minstens zoveel voor terug doen. Als componist steekt Zorn zijn inspiratiebronnen niet onder stoelen of banken. Één van zijn meest opvallende albums uit de jaren 80 is genaamd The Big Gundown en bevat door Zorn zwaar bewerkte composities van Ennio Morricone.
Mondriaan Kwartet - Cat O’Nine Tales
Dezelfde manier van herbewerken leidde tot Cartoon, waarbij Zorn tekenfilmmuziek onder handen nam en arrangeerde voor klassieke ensembles en solo piano. Het album werd in Tilburg opgenomen en grotendeels uitgevoerd door Nederlandse musici van Asko Ensemble en het Mondriaan Kwartet.
Naked City - Fuck The Facts
In 1988 start Zorn de band Naked City als een manier om de grenzen van het concept rockband te verkennen. Geïnspireerd door hardcore punkbands als Agnostic Front en Napalm Death speelt Naked City oorverdovende muziek, die bovendien wordt aangevuld met freejazz-eigenschappen. Projecten als dit zijn de reden dat Zorn bij uitstek wordt gezien als een postmoderne componist en musicus, die met zijn werk bewust de gebruikelijke esthetische definities ter discussie stelt.
Masada - Sippur
Wellicht het meest omvangrijke project van Zorn zijn de zogeheten Masada-boeken. Zorn begon in 1992 met het schrijven van muziek waarin uitsluitend gebruik wordt gemaakt van de ‘joodse toonladders’. Hij nam zich voor 100 composities te schrijven in één jaar. In 2014 rondde hij het derde Masada-boek af, waarmee het totaal aantal stukken op 613 kwam te staan. Zorn is van joodse komaf, maar werd desondanks niet religieus of met typisch joodse gebruiken opgevoed. In interviews gaf hij aan met de Masada-reeks een positieve bijdrage te willen leveren aan de joodse muziek. Daarnaast was het ook een soort persoonlijke zoektocht, waarbij hij tot de conclusie kwam dat het joods-zijn vooral gedefinieerd kan worden door de permanente status van buitenstaander. De Masada-composities heeft hij door de jaren heen met talloze bezettingen uitgevoerd: aanvankelijk met de gelijknamige groep - die overigens vaak van leden veranderde - en later met vele andere bezettingen en muzikanten. Veel van de stukken vallen onder het meest toegankelijke werk van Zorn, voorzien van een duidelijke melodie en overzichtelijk akkoordenschema.
Petra Haden - All This Time
Niet gehinderd door de release-schema’s van grote platenmaatschappijen, heeft Zorn door de jaren heen honderden albums uitgegeven via zijn eigen label Tzadik, met een enorme hoeveelheid verschillende muzikanten. Het maakt hem een cultartiest bij uitstek: er is letterlijke een hele cultus van muzikanten om hem heen ontstaan, die maar al te graag met hem samenwerken. Velen van hen behoren tot de top van de jazzwereld: gitaristen Bill Frisell en Julian Lage, toetsenist John Medeski en vele, vele anderen. Ook zonder Zorn zelf erbij, vormen sommige van deze vaste samenwerkers mooie projecten. Singer/songwriter Jesse Harris, die tevens verantwoordelijk was voor hits van Norah Jones, voorzag een aantal Zorn-composities, speciaal geschreven voor zangeres Petra Haden (de dochter van bassist Charlie Haden) van tekst. Harris, Haden en een groep van andere trouwe Zorn-volgelingen namen op voor het album Songs For Petra: een prachtig voorbeeld van de mooie dingen die uit de Zorn-cultus voortkomen.
(JV)
