Terug naar boven

Basiscollectie klassiek: Bruchs eerste vioolconcert

Het scoren van een grote hit kan zowel een zegen als een vloek zijn. In het begin was Max Bruch erg verheugd toen zijn eerste vioolconcert snel ontzettend populair werd. Later in zijn leven vervloekte hij het echter bijna, omdat het zijn andere composities overschaduwde. ‘Alsof ik daarna niet méér vioolconcerten en andere mooie werken heb gemaakt!’.

De Duitse componist Max Bruch (1838-1920) had ook enigszins de pech om in de schaduw te leven van zijn tijdgenoot Johannes Brahms. Als zoon van een zangeres en advocaat ontwikkelde Bruch verder een prima en lange carrière op het gebied van muziek. Hij was leraar en dirigent en schreef degelijke composities in Romantisch-klassieke stijl.

Bruchs eerste vioolconcert blijft ook in de 21e eeuw een klassieker in de concertzaal. Op een album wordt dit concert vaak gecombineerd met Mendelssohns vioolconcert. Kenmerkend voor beide is het onconventionele begin: een uitgebreide vioolsolo, waarna pas veel later het orkest invalt. Een stukje uit het eerste deel, gespeeld door Janine Jansen:

1e deel uit het 1e vioolconcert, violiste Janine Jansen, dirigent Riccardo Chailly, Gewandhausorchester Leipzig

Onconventioneel voor die tijd was ook dat de drie delen achter elkaar doorgespeeld moesten worden, zonder pauze. In het tweede, langzame deel hoor je Bruchs talent voor het schrijven van dromerige, zangerige melodieën:

2e deel uit het 1e vioolconcert, violiste Kyung Wha Chung, dirigent Klaus Tennstedt, London Philharmonic Orchestra

Het eerste vioolconcert was Bruchs allereerste grote werk voor orkest, hij vond het best een spannend en moeizaam ontstaansproces. Na een eerste ‘try-out’ luisterde hij goed naar de adviezen van Joseph Joachim, een groot violist in die tijd. Na nog wat schaven en verfijnen mocht deze Hongaarse violist de officiële première van dit stuk verzorgen op 7 januari 1868 in Bremen. Wellicht is het Hongaars klinkende thema in het laatste, virtuoze deel geïnspireerd op Joachim?

3e deel uit het 1e vioolconcert, violist Maxim Vengerov, dirigent Kurt Masur, Gewandhausorchester Leipzig

Naast de drie bovengenoemde opnamen worden ook de volgende uitvoeringen aanbevolen: met de violisten Robert McDuffie, Midori en zeker Salvatore Accardo. Mooi is dat het album van Salvatore Accardo de complete werken van Bruch voor viool en orkest bevatten: maar liefst drie schijven! Bruch schreef die niet alleen voor Joachim maar ook voor de Spaanse vioolvirtuoos - en componist - Pablo de Sarasate.

Die andere werken verdienen uiteraard meer aandacht. Bijvoorbeeld de Schotse Fantasie. Bruch hield erg van volksmuziek, niet alleen uit eigen land maar ook uit landen als Zweden, Rusland en Schotland. Daar hoor je invloeden van terug in zijn muziek:

Schotse Fantasie, violist Salvatore Accardo, dirigent Kurt Masur, Gewandhausorchester Leipzig

Naast het eerste vioolconcert is ook Kol Nidrei op.47 een zeer geliefd stuk geworden in het concertrepertoire. Een rapsodie voor cello en orkest op Hebreeuwse melodieën. In het begin en aan het eind speelt de cello solo de melodie van het Kol Nidrei, een joods gebed dat gereciteerd wordt op de avond van Jom Kipoer, Grote Verzoendag.

Kol Nidrei, celliste Alisa Weilerstein, dirigent Daniel Barenboim, Staatskapelle Berlin(SvdP)