Terug naar boven

De Tijdmachine: Vooroorlogs Rotterdam

Vier dagen na de Duitse inval van Nederland op 10 mei 1940 werd Rotterdam gebombardeerd. Het bombardement en de daarop volgende oorlog veranderden Rotterdam voor altijd, ook het muziekleven in de stad. Belangrijke concertzalen werden verwoest, joodse muzikanten werden gedeporteerd en jazz moest ondergronds. Hieronder vijf fragmenten uit het vooroorlogse Rotterdam.

Een belangrijk centrum van vermaak in het vooroorlogse Rotterdam was Casino Variété aan de Coolsingel, dat al in 1898 zijn deuren opende. Eigenaar van de zaak was Sam Soesman, die werd geboren in de roemruchte Zandstraatbuurt. Die wijk, berucht vanwege de vele kroegen en bordelen, was ook de geboorteplaats van Louis Davids (1887-1939). Davids’ familie verdiende de kost door op kermissen op te treden met liedjes en conferences. Louis Davids weekte zich los van zijn familie en groeide solo uit tot de belangrijkste artiest van zijn tijd. Davids’ liedjes waren vaak vertalingen van Duitse of Engelse liedjes, maar zijn teksten wisten wel vaak een snaar te raken bij zijn publiek. Zo was zijn crisislied De Kleine Man een groot succes.

Louis Davids – De kleine man

Een andere zanger/conferencier die in die tijd regelmatig te zien was in Casino Variété luisterde naar de naam Kees Klaare, die op de affiches steevast werd aangekondigd als “een daverend lachsucces”. Klaare’s muzikale partner was pianist Abraham Flora. Het duo werkte tientallen jaren samen. Tot 1940, toen de joodse Flora werd opgepakt. Na de oorlog trad Klaare nog maar sporadisch op.

Kees Klaare – Arthemise

Casino Variété beleefde zijn mooiste dagen in de jaren twintig. In 1933 sloot het theater zijn deuren we werd het verbouwd tot bioscoop. Wellicht had dat iets te maken met de veranderde smaak van het uitgaanspubliek. Jazz was het nieuwe geluid. In Rotterdam soms ook van eigen bodem, zoals van trompettist Eddy Meenk.

AVRO-Decibels & Eddy Meenk – Embassy stomp

Dé uitgaansplek om in Rotterdam jazz te beluisteren was Pschorr aan het Hofplein, op een steenworp afstand van Casino Variété. Pschorr werd in 1922 geopend door de gewiekste kroegbaas Dirk Reese. Meest opvallend was de glazen dansvloer die van onder werd verlicht. Pschorr was één van de mooiste danszalen van het land. Grootheden als Joséphine Baker, Bert Ambrose en Vera Lynn waren er te zien. Louis Armstrong kwam langs in 1933, het jaar dat de nazi’s de macht grepen in Duitsland.

Louis Armstrong – St. Louis blues

Ook Coleman Hawkins trad op in Rotterdam en was van plan om door te gaan naar Duitsland. Toen de nazi’s hem weigerden een visum te verstrekken bleef Hawkins in Nederland plakken waar hij met The Ramblers en de Rotterdamse chanteuse Annie de Reuver in februari 1935 I Only Have Eyes For You opnam.

Coleman Hawkins & The Ramblers - I only have eyes for you

De meeste van de bovengenoemde artiesten pakten hun loopbaan weer op na de Tweede Wereldoorlog, maar de gebouwen van Pschorr en Casino Variété hadden de oorlog niet overleefd. Driekwart van de concertzalen was verloren gegaan op 14 mei 1940. Gedanst werd er na de oorlog weer wel, maar de Coolsingel werd nooit meer de uitgaansstraat van weleer.

(PdK)