Een aantal ogenschijnlijk fatsoenlijke burgers gaan helemaal los op een wild feest vol drank en mooie vrouwen. Het zou zo het thema kunnen zijn van een Amerikaanse screwball comedy. Maar in 1874 konden ze er ook al om lachen. Toen verscheen in Wenen de populairste operette ooit Die Fledermaus van 'walsenkoning' Johann Strauss II. Die Fledermaus is een sterke komedie met muziek die sprankelt en bruist als de champagne die er zo uitbundig bezongen wordt.
Es lebe Champagner der Erste! (zie album)
Hoofdpersoon in Die Fledermaus is Gabriel von Eisenstein, een welgesteld burger in Wenen, die een paar dagen de gevangenis in moet wegens het beledigen van een ambtenaar. Zijn vrouw Rosalinde reageert ontzet. Heimelijk wil zij echter deze kans gebruiken om af te spreken met een vroegere minnaar. Eisenstein wordt ondertussen door zijn vriend Falke overgehaald om – voordat hij de cel in moet – naar een feest te gaan vol mooie vrouwen. Eisenstein accepteert maar zijn vrouw mag er natuurlijk niets van weten. Zo volgt een 'roerend' afscheid tussen man en vrouw, waarin het drama van het moment soms vergeten wordt door vrolijkheid over wat gaat komen.
Na een moment van vrolijkheid keert Rosalinde (Anneliese Rothenberger) terug in haar rol van achtergelaten vrouw: Beim Rindfleisch, wie zur Suppe, zum Braten - keinen Mann! (zie album)
Niet lang na Eisensteins vertrek verschijnt Rosalindes vroegere minnaar. Voor het gemak heeft hij reeds Eisensteins kamerjas aangetrokken. Maar dan wordt het tweetal gestoord door gevangenisdirecteur Frank. Hij is gekomen om zijn geëerde gast, Eisenstein, hoogstpersoonlijk naar de gevangenis te begeleiden. Natuurlijk vergist Frank zich en ziet hij de minnaar aan voor de echtgenoot. Om Rosalindes eer te beschermen gaat de minnaar, als Eisenstein, met de gevangenisdirecteur mee.
Ondertussen vermaakt Eisenstein zich op het feest waar hij aan iedereen voorgesteld wordt als een Franse markies. Hij weet echter niet dat zijn vriend Falke van plan is een grap uit te halen met hem, als wraak voor een oude streek. Eisenstein heeft hem immers ooit bezopen op straat achter gelaten, verkleed als vleermuis (Fledermaus).
Falke heeft daarom niet alleen Eisenstein uitgenodigd, maar ook gevangenisdirecteur Frank en Eisensteins dienstmeisje, Adele. Zij wordt aan hem voorgesteld als de kunstenares Olga. Als Eisenstein deze Olga vertelt dat ze toch wel heel veel op zijn dienstmeisje lijkt, schiet het hele gezelschap in de lach. Ook Adele beantwoordt deze niet al te galante opmerking met spot.
Adele (Barbara Bonney) lacht samen met de gasten haar baas uit in Mein Herr Marquis (zie album)
Maar Falkes plan gaat verder. Hij heeft Rosalinde op de hoogte gesteld van haar mans activiteiten. Gemaskerd en verkleed als Hongaarse gravin komt zij aan op het feest. Eisenstein herkent zijn eigen vrouw niet, maar is gefascineerd door deze mysterieuze Hongaarse schone. Ongegeneerd maakt hij haar het hof. Tijdens deze versierpoging weet Rosalinde het horloge van Eisenstein in haar bezit te krijgen (belangrijk als bewijs voor later).
Het feest gaat door. Er wordt gedanst en de champagne vloeit rijkelijk. Het gezelschap begint in een aangename roes te verkeren. De markies (Eisenstein) sluit een innige vriendschap met de chevalier (gevangenisdirecteur Frank).
Herbert von Karajan dirigeert de Wiener Philharmoniker en het Wiener Staatsopernchor in Brüderlein und Schwesterlein (zie album)
De volgende dag meldt Eisenstein zich bij de gevangenis, waar hij tot zijn verbazing zijn grote vriend de chevalier aantreft. Deze verklapt hem zijn ware identiteit, waarna het tweetal hartelijk moet lachen. Maar als Eisenstein vertelt wie híj werkelijk is, gelooft Frank hem niet. Hij heeft Eisenstein immers de vorige avond nog thuis aangetroffen, heel gemoedelijk in kamerjas met zijn vrouw. Hoogstpersoonlijk heeft hij hem naar de gevangenis begeleid.
Eisensteins wantrouwen en jaloezie worden gewekt. Als niet veel later Rosalinde zich bij de gevangenis meldt om haar minnaar te helpen, vermomt Eisenstein zich snel als de advocaat van de familie. Hij moet weten wat er gebeurt is. Schuchter proberen Rosalinde en haar minnaar het een en ander uit te leggen. Hun 'advocaat' heeft echter opmerkelijk veel moeite om onafhankelijk te blijven en lijkt vastbesloten hun te beschuldigen.
Rosalinde (Julia Varady) probeert uit te leggen dat niets ernstigs gebeurd is, maar haar advocaat (Hermann Prey) wordt nogal boos (zie album)
Eisenstein barst in woede uit en openbaart zijn ware identiteit. Dan haalt Rosalinde het horloge te voorschijn. Eisenstein herkent zijn 'Hongaarse gravin'. Gelukkig komt op dat moment zijn vriend Falke binnen met alle gasten van het feest. Hij stelt Eisenstein gerust dat dit allemaal onderdeel was van een plan om wraak op hem te nemen. Eisenstein moet zijn vrouw om vergiffenis vragen. Ze vergeeft hem. Het is allemaal de schuld van de champagne!
Naast champagne geven de feestgangers zich natuurlijk ook over aan de Weense wals: Beim rauschender Weise im fröhlichen Kreise (zie album)
Een van de beste uitvoeringen van Die Fledermaus op cd is de opname van Herbert van Karajan met Waldemar Kmentt en Hilde Gueden. Op dvd verscheen een uitstekende verfilming met Eberhard Wächter en Gundula Janowitz.
(CP)
