De tweede symfonie van Gustav Mahler is een van zijn meest geliefde werken. Het wordt nog steeds regelmatig uitgevoerd. Mahler staat altijd garant voor heftige emoties, en dat geldt speciaal voor deze symfonie. In bijna anderhalf uur worden we meegesleept langs grootse uitbarstingen en verstilde momenten.
Ook vandaag de dag geldt het nog als een spectaculair stuk. Alleen al het enorme orkest en de lengte van de symfonie wekken ontzag. Een recent verschenen opname is die van het Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons:
(1e deel, afkomstig van deze cd)
Zo populair als Mahlers Tweede nu is, zo moeizaam was de ontvangst van de première in 1895. De kritiek was niet mals: men vond de muziek lawaaiig, pathetisch en smakeloos. Hoe revolutionair het stuk in die tijd was, blijkt uit het commentaar van dirigent en pianist Hans von Bülow. Toen Mahler hem het eerste deel van de symfonie voorspeelde, zei Von Bülow geagiteerd dat vergeleken met deze muziek Wagners opera Tristan und Isolde klonk als een onschuldige Haydn-symfonie. In 1924, bijna dertig jaar na de première, werd de eerste opname van Mahlers Tweede gemaakt. Dirigent Oskar Fried dirigeerde het Berliner Staatsopern Orchester:
(2e deel, afkomstig van deze cd)
Mahler componeerde zijn Tweede Symfonie tussen 1888 en 1894. Het eerste deel van de symfonie voltooide hij in september 1888, maar daarna werd zijn tijd opgeslokt door zijn baan als dirigent bij de Opera van Boedapest. Pas in 1893 pakte hij de draad weer op en voltooide het tweede en derde deel. Bernard Haitink heeft altijd een speciale band gehad met Mahlers muziek. Daardoor kreeg hij ook veel lof voor zijn interpretaties:
(3e deel, afkomstig van deze cd)
Dat Mahler afwijkt van de standaardsymfonie is al duidelijk tegen de tijd dat we bij het vierde deel aankomen. Maar dan verrast hij weer, door een orkestlied in te lassen. In het lied, Urlicht, klaagt de tekst over ons leven op aarde, en wordt verlangend uitgekeken naar het hemelse. Een bijzondere opname is die onder leiding van Bruno Walter, een goede vriend van Mahler. Ze ontmoetten elkaar in 1894: Mahler was 34 en Walter nog maar 18. In 1911 zou Walter aan Mahlers sterfbed zitten; zelf overleed hij pas in 1962.
(4e deel, afkomstig van deze cd)
Het laatste deel van de symfonie begint grootser dan groots. En het deel is ook het langste symfoniedeel dat Mahler ooit schreef. Het duurt meer dan een half uur en bestaat op zichzelf uit twee onderdelen. Rafael Kubeliks uitvoering met het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks legt het grillige pathos van dit slotdeel indrukwekkend vast:
(5e deel, afkomstig van deze cd)
(TC)
