Terug naar boven

Jazz: Alice Coltrane

Als saxofonist John Coltrane de vader is van wat tegenwoordig spiritual jazz wordt genoemd, dan is zijn weduwe Alice Coltrane de moeder hiervan. Het oeuvre dat deze in 2007 overleden toetseniste, harpiste en zangeres naliet, van spirituele jazzmuziek met nummers als uitgesponnen Indiase raga’s, is van groeiende invloed op een nieuwe generatie jazzmuzikanten, waaronder Kamasi Washington, Sarathy Korwar en de groep Maisha.

Vaak wordt geneigd om de partner van een beroemde echtgenoot te zien als niet meer dan een verlengstuk van hem of haar. Alice McLeod ontmoet in 1962 de dan al gearriveerde jazzmuzikant John Coltrane. Ze trouwen en zij vervangt in Coltrane’s band de populaire pianist McCoy Tyner die zich niet meer kan vinden in de woeste, atonale freejazz die zijn bandleider voor ogen heeft. Ook de critici en het publiek zijn slecht te spreken over deze nieuwe muzikale fase van hun saxofoonheld en verguizen daar en passant zijn vrouw bij.

John Coltrane – Leo

Alice McLeod wordt geboren in 1937 in Detroit en studeert al vanaf jonge leeftijd klassieke muziek. Zij speelt in jazzclubs in en rondom Detroit en vertrekt eind jaren 50 voor langere tijd naar Parijs. Hier studeert zij bij Bud Powell en speelt zij met Kenny Clarke en Lucky Thompson. Ook ontmoet zij in Parijs de Amerikaanse zanger Kenny Hagood met wij zij trouwt en een dochter krijgt. Wanneer Hagoods heroïneverslaving toeneemt, verlaat zij hem om met haar dochter terug te keren naar Detroit. Hier begint zij naam te maken met haar eigen trio en in de bands van Terry Pollard en Terry Gibbs. Met de laatste maakt zij ook drie albums.

Terry Gibbs - Kazochok

Tijdens een verblijf in New York voor een serie concerten met Gibbs in Birdland, ontmoet zij in 1962 Coltrane. De saxofonist heeft zijn jarenlange drugsverlaving van zich afgeschud en bevindt zich aan het begin van het spirituele en pan-religieuze pad dat zal leiden tot zijn muzikale gebeden en meesterwerken A Love Supreme (1964) en Ascension (1965). Alice en John vinden elkaar in een gezond en spiritueel leven, jazzmuziek en interesses in niet-westerse culturen en religiën. Ze krijgen drie kinderen, waaronder de latere saxofonist Ravi Coltrane. In 1967 overlijdt John Coltrane aan leverkanker. Op het album Cosmic Music combineert Alice eigen composities met bewerkingen van nagelaten opnames van haar man.

John Coltrane, Alice Coltrane – Reverend King

In de eerste jaren na de dood van John leert zij zichzelf harp spelen (Johns favoriete instrument) en ontwikkelt zij een geluid op het Wurlitzer-orgel dat bijna in de buurt komt van het saxofoonspel van John. Het valt op dat zij op haar eerste albums vooral is beïnvloed door het werk van John van voordat zij in zijn band toetrad: modal jazz- en avantgardealbums als Olé Coltrane (1961) en Impressions (1963). Bovenal zet zij de spirituele reis voort die de Coltranes samen waren begonnen.

Alice Coltrane – Oceanic Beloved

In 1969 ontmoet zij Swami Satchidananda die haar inwijdt in de Indiase religieuze leer. Zij vergezelt de goeroe tijdens een reis naar India van vijf weken. Hier vindt zij niet alleen haar spirituele bestemming, maar raakt zij ook diep onder de indruk van de Indiase religieuze muziek; raga’s, bhajans en kirtans of opzwepende gezangen waar het ritme wordt aangeven door enthousiast handgeklap. Hoewel nog diepgeworteld in de jazz, doen die invloeden zich gelden op misschien wel haar bekendste album Journey In Satchidananda (1971).

Alice Coltrane - Journey In Satchidananda

Zij neemt de naam Turiyasangitananda of Turiya Alice Coltrane aan. Halverwege de jaren 70 trekt zij zich geheel terug uit de muziekwereld om een ashram in de heuvels van Californië te stichten. Swami Turiyasangitananda leidt hier muzikale groepssessies. Onder haar voorgangerschap en met begeleiding van haar Oberheim-synthesizer, klinken deze opvallend soulvol, met invloeden uit de gospel en kerkmuziek uit haar Detroitse jeugd. De drie cassettes die zij in de jaren 80 uitsluitend binnen de ashram gemeenschap uitbrengt, worden pas in 2017 verzameld op het onvolprezen album The Ecstatic Music Of Alice Coltrane Turiyasangitananda.

Alice Coltrane – Shanti Om

Eerbetonen aan Alice Coltrane komen uit onvoorspelbare hoeken. Zo schrijven singer-songwriters Paul Weller en Laura Veirs nummers over haar, naast de drone-metalgroep Sunn O))). Ook in de jazzmuziek groeit de waardering, met onder andere de release van de verzamel-cd Astral Meditations (1999). In 2004 brengt zij haar comebackalbum Translinear Light uit, geproduceerd door Ravi. Met haar zoon op sax geeft zij in 2006 ook nog een aantal optredens in Amerika. Een jaar later overlijdt zij op 69-jarige leeftijd aan een longaandoening.

Alice Coltrane – The Hymn

De muzikale erfenis van Turiya Alice Coltrane heeft een onuitwisbare invloed op hedendaagse world fusion en spiritual jazz. Jonge muzikanten grijpen vooral terug naar vroege albums als Huntington Ashram Monastery (1969) en Journey In Satchidananda. Zo neemt de Amerikaans/Britse drummer Sarathy Korwar in 2018 een eigen versie op van het nummer Journey In Satchidananda.

Sarathy Korwar - Journey In Satchidananda

(MR)