De Iraans-Nederlandse zangeres Sevdaliza staat bekend om haar experimentele muziek waarin genres in elkaar overlopen, maar ook om haar onderwerpen waarmee ze ingaat tegen de gevestigde norm. De zangeres, die zichzelf als queer identificeert, gebruikt in haar werk thema’s als genderidentiteit, seksualiteit en het doorbreken van conventionele normen.
Op haar debuutalbum ISON (2017) versmelten genres als triphop, elektronica en avant-garde met elkaar en komen onderwerpen als zelfontdekking en identiteit aan bod. Sevdaliza zet zich op dit album neer als persoon die aan verandering onderhevig is, veranderingen die vanuit haarzelf komen en die door de maatschappij worden opgelegd.
De term ‘queer’ wordt gebruikt wanneer iemand zichzelf niet vindt passen binnen bestaande hokjes zoals hetero, homo, bi, man of vrouw.
Op ISON neemt Sevdaliza verschillende alter ego’s aan. Het openingsnummer van ISON gaat over een Shahmaran, een figuur die half vrouw en half slang is, afkomstig uit Turkse en Iraanse folklore verhalen. Door zich met een Shahmaran te vergelijken, maakt Sevdaliza kenbaar dat haar lichaam een veranderlijk object is dat niet per definitie aan de gevestigde norm voldoet.
Door haar grote en sterke verschijning, met gespierd gestalte (zij speelde vroeger basketbal), wordt Sevdaliza's vrouwelijkheid onder de loep genomen en in twijfel gebracht. In een interview met Pabllo Vitar voor Gay Times vertelt ze dat ze zich identificeert als queer en een verbintenis voelt met drag queens en transvrouwen. In haar muziek wil ze daarom de bestaande gendernormen doorbreken. Het nummer Marilyn Monroe is geïnspireerd door vrouwelijke iconen - die krachtig zijn ongeacht hoe ze eruitzien - en zoomt in op vrouwelijke schoonheidsidealen. In de clip is Sevdaliza te zien als een maakbaar object, waarbij haar uit de computer gegenereerde lichaam aan bedrading is gekoppeld en steeds verder verandert, maar nooit helemaal menselijk wordt.
Voor het nummer Bluecid liet Sevdaliza zich inspireren door een passage uit Dante’s Inferno. In de clip is de zangeres te zien in een lege danszaal terwijl ze danst met homopornoacteur en model François Sagat. Het kan als statement gezien worden, omdat je wel een man-vrouw koppel ziet dansen. Het gaat echter niet om de gender en geaardheid van de personages, maar de emoties die zij uitstralen.
Met Human kijkt Sevdaliza naar de drang als mens om verbinding te zoeken en de kwetsbaarheid die daarbij gepaard gaat. Verbinding met jezelf en met anderen is iets wat voor queer personen niet altijd vanzelfsprekend is. Binnen de geldende normen die onze maatschappij op mensen projecteert, worden personen die buiten die norm vallen vaak niet geaccepteerd. De figuur in dit nummer zegt dat het menselijk is, ongeacht wat je ziet, en is daarmee op zoek naar acceptatie.
In Amandine Insensible verkent Sevdaliza het onderwerp identiteit in de moderne wereld die constant onderhevig is aan veranderingen. Bij die verandering hoort ook het vervagen van grenzen op het gebied van identiteit, gender en schoonheidsidealen. De tekst gaat over een vrouwenfiguur die een fantasie belichaamt en hoe dit strookt met de realiteit. In de videoclip is Sevdaliza als verschillende personages te zien. In de clip doet ze ook aan commerciële branding, waarmee ze de kijker laat nadenken over het beeld wat zij uitstraalt als persoon.
Jasper van Quekelberghe
Dit artikel verscheen in het kader van Queer Geschiedenismaand 2025
