Tik het zoekwoord ‘Montreux’ in bij muziekweb.nl en er verschijnen 450 albums of dvd’s met deze stadsnaam in de titel. In de meeste gevallen gaat het om live-opnames die gemaakt werden tijdens het Montreux Jazz Festival. Sinds 1967 groeide dit idyllisch aan het Meer van Genève gehouden festival uit tot het grootste van Europa, waar wordt opgetreden door internationale sterren op het gebied van jazz, pop, rock en blues.
Opvallend aan de uiteenlopende ‘Live at Montreux Jazz Festival’-albums is dat deze meestal garant staan voor zowel een goede geluidkwaliteit als een geweldige sfeer waarin de betreffende artiest – van Miles Davis tot Etta James of David Bowie – geheel tot bloei komt. Laten we in deze driedelige serie eerst eens kijken naar de jazzartiesten die hun optredens in Monteux met een live-album vereeuwigden.
Het Montreux Jazz Festival wordt 1967 voor het eerst gehouden in het casino van Montreux, georganiseerd door Claude Nobs (het gezicht van het festival), René Langel en Géo Voumard. Op het programma staan onder andere Charles Lloyd en Keith Jarrett. Een jaar later speelt pianist Bill Evans met zijn trio in het casino, leidend tot het live-album Bill Evans At The Montreux Jazz Festival (1968). Een mooi uithangbord voor zowel het festival als Evans, die een Grammy Award verdient met zijn album.
Bovengenoemde Montreux-lijst geeft nog niet eens een volledige beeld van de talloze live-albums die op het festival werden opgenomen. Zo is het album Silent Tongues (1975) van pianist Cecil Taylor live in Montreux opgenomen. Pianist McCoy Tyner gaf er in 1973 een opzwepend concert, datzelfde jaar nog uitgebracht als zijn live-album Enlightenment. De voormalige pianist van het John Coltrane Quartet werd daarna een graag geziene gast op het festival. Concertopnames uit 1981, 1986 en 2009 werden in 2023 uitgebracht als The Montreux Years.
Diverse malen ging het festival samenwerkingen aan met Amerikaanse jazzlabels. Zo nam een delegatie van het New Yorkse label Blue Note in 1973 het vliegtuig naar Zwitserland, met aan boord coryfeeën als vibrafonist Bobby Hutcherson, zangeres Marlena Shaw, trompettist Donald Byrd en fluitist Bobbi Humphrey. Toenmalige Blue Note-directeur George Butler reisde mee om onder andere toe te zien op het maken van opnames. De meeste concerten verschenen op plaat onder het motto Cookin' With Blue Note At Montreux (Hutcherson, Humphrey, Shaw). De laatste in deze serie, Live: Cookin' with Blue Note at Montreux July 5 1973 van Donald Byrd, verscheen in 2022.
De editie van 1977 bevatte een bijzonder en nostalgisch randje met een programma van levende legendes als pianist Oscar Peterson, trompettist Dizzy Gillespie, zangeres Ella Fitzgerald, Count Basie met zijn big band en rietblazer Benny Carter. Deze club werd gepresenteerd door de minstens zo legendarische platenbons Norman Granz en zijn label Pablo. Alle concerten werden uitgebracht op Pablo in de serie Montreux ’77, waaronder de jamsessie van de Pablo All-Stars onder leiding van Peterson.
Tussen 1991 en 1993 is de Amerikaanse componist, producer en toetsenist Quincy Jones gastprogrammeur en -producer van het festival. Jones en Claude Nobs weten in 1991 trompettist Miles Davis over te halen om naar Montreux te komen en mee te spelen in een tribute aan de in 1988 overleden arrangeur Gil Evans, waarmee Davis veel gewerkt heeft. Het wordt een van de laatste optredens van Davis, die in september datzelfde jaar overlijdt. Met de opkomst van de cd gaat het festival ook over op het opnemen van de concerten in HD, wat het album Miles & Quincy Live At Montreux '91 (1993) alleen maar ten goede komt. Als Nobs in 2013 omkomt bij een ski-ongeval neemt Jones diens rol over als gezicht van het festival.
Zo’n 250.000 mensen bezoeken inmiddels jaarlijks het meerdaagse festival (na het Montréal International Jazz is Montreux Jazz Festival het op één na grootste jazzfestival ter wereld), terwijl de in het casino gevestigde Mountain Studios de live opnames verzorgt. Nederlandse namen ontbreken jaarlijks natuurlijk niet. Onder andere fluitist Chris Hinze en altsaxofonist Candy Dulfer vereeuwigden hun optredens met live-albums. Gitarist Jan Akkerman trad er in 1978 op met in zijn band onder andere toetsenist Jasper van ’t Hof en percussionist Nippy Noya (Massada). De weerslag hiervan, in de vorm van het jazzrockalbum Live (1978), behoort onbetwist tot Akkermans beste werk.
Mark Ritsema
