Op dinsdag 13 mei 2025 werd de Nederlandse jazzdrummer John Engels 90 jaar. Drie dagen eerder werd dit gevierd tijdens een avond in het Bimhuis, met een stralende Engels als begeleider van vele prominente gasten. Daarnaast mocht hij die avond een Lifetime Achievement Edison in ontvangst nemen.
Met zijn onnavolgbaar swingende stijl, maar ook zijn bijna melodieuze drumklank en subtiele technieken met brushes (drumstokken met waaiers, waar je ook op de trommels mee kun vegen) stond Engels aan de voet van de Nederlandse moderne jazz. Afkomstig uit een muzikaal Gronings gezin, doet hij vanaf 1953 zijn eerste professionele ervaringen op bij onder andere Pia Beck en Kid Dynamite. Op het conservatorium van Den Haag (waar hij inmiddels woont) wordt hij afgewezen omdat hij linkshandig is.
Rond 1957 speelt Engels in de band van pianist Cees Slinger. Deze krijgt het verzoek van de Amsterdamse club Sheherazade om een huisband samen te stellen. Zo ontstaat The Diamond Five, Neerlands eerste hardbop-band met, naast Slinger en Engels, trompettist Cees Smal, saxofonist Harry Verbeke en contrabassist Jacques Schols. Door hun dagelijkse sessies in de club groeit The Diamond Five uit tot een begenadigde band. Saxofonisten als Stan Getz en Phil Woods komen graag meespelen als zij in de buurt zijn. In 1962 neemt de populariteit van jazz steeds meer af en moet Sheherazade sluiten.
Het volledige The Diamond Five gaat in de jaren 60 op in de big band van Boy Edgar. Daarnaast ruikt Engels aan de freejazz en avant-garde via componist en klarinettist Theo Loevendie, maar hij blijft gedurende zijn carrière vooral trouw aan de hardbop, swing en mainstream jazz. Bekend wordt Engels vooral als hij, samen met Schols, deel gaat uitmaken van het Louis van Dijk Trio. De tegenwoordig ietwat vergeten Louis van Dijk (1941-2020) weet als geen ander in de jaren 60 en 70 met veel succes zijn klassiek geschoolde pianospel te verbinden aan jazzy uitvoeringen van popsongs, klassieke muziek en lichte jazz.
In de jaren 80 ontvangt Engels ondermeer een Bird Award (1985) en de Boy Edgar Prijs (1988). Zijn tournees door Japan in 1986 en 1987 met de Amerikaanse trompettist en zanger Chet Baker beschouwt hij zelf als een van de hoogtepunten uit zijn carrière.
Engels beschrijft zichzelf als een muzikant pur sang, die steeds weer van de wereld raakt als hij drumt, tot een punt waarop het drummen en het volgen en aansturen van een band vanzelf gaan. Hij maakte zich ook nergens anders druk over, tot zijn vrouw Erika, die altijd de praktische zaken voor hem regelde, overlijdt in 1984. Tot ieders verbazing weet Engels na zijn grote verdriet, zijn leven weer op de rails te krijgen. Als drummer is hij inmiddels een coryfee die in de jaren 90 zijn eigen kwintet heeft met Slinger, Jimmy Knepper (trombone), Lew Tabackin (tenorsaxofoon, fluit) en James Long (bas).
Met de jaren komen ook de jubilea. Zijn 80e verjaardag viert Engels met de Vogel Vrij Tour door Nederland, met medewerking van onder andere Van Dijk, Fay Claassen en Benny Golson. Wanneer hij 85 wordt, zit de wereld potdicht vanwege de coronacrisis. Het voor een verjaardagsconcert geboekte Bimhuis wordt uiteindelijk ingericht als studio, waar Engels samen met saxofonist Benjamin Herman en bassist Joris Teepe het album When Will The Blues Leave (2021) opneemt. Een gedreven spelende Engels laat hierop horen dat niet alleen hijzelf, maar ook bop nog springlevend is.
Mark Ritsema
