In de laatste fase van zijn leven en muzikale loopbaan toont David Bowie (1947-2016) zich kwetsbaar en blijft hij dicht bij het persoonlijke, reflecterend op (de eindigheid van) het leven. I Can’t Give Everything Away 2002-2016 weet dit prachtig te vangen in een verzameling van de vier (geremasterde) studioalbums die Bowie in deze periode met producer Tony Visconti maakte, voor het eerst sinds hun laatste samenwerking op Scary Monsters (1980).
Ook de postuum uitgebrachte No Plan EP en live-opnamen van het Montreux Jazz Festival en A Reality Tour maken deel uit van deze boxset, naast vele extra’s. Met dit slotstuk in een reeks waarin eerder Five Years 1969-1973, Who Can I Be Now? 1974-1976, A New Career In A New Town 1977-1982, Loving The Alien 1983-1988 en Brilliant Adventure 1991-2001 verschenen, is het oeuvre van Bowie zo goed als compleet te beluisteren op zes fraaie overzichtswerken.
Muzikaal greep Bowie in de vroege jaren 2000 regelmatig terug op de jaren zeventig. Kenmerkend hiervoor is onder andere het saxofoonspel op Heathen (2002) dat doet denken aan dat op het eerdere album Low (1977). Thematisch bepalen angst, desillusie en sterfelijkheid echter de sfeer op Bowies eerste album van de nieuwe eeuw, ingegeven door ingrijpende veranderingen in zijn persoonlijke leven, zoals de geboorte van zijn dochter Lexi Jones en het overlijden van zijn moeder. Het sombere Everyone Says ‘Hi’, een reflectie op afscheid en de dood, is hier een goed voorbeeld van.
Waar Low eerder al doorschemerde op Heathen, werd op het Montreux Jazz Festival van 2002 des te meer duidelijk dat Bowie zich in deze fase opnieuw door dit album liet inspireren. Daar speelde hij het namelijk integraal, wat op de niet eerder uitgebrachte live-opnamen voor het eerst op cd te beluisteren is. Bowie opende de set met Warszawa, een nummer dat hij samen met Brian Eno schreef en dat latere bands als Joy Division (eerder genaamd Warsaw) inspireerde.
Het volgende album Reality (2003) liet niet lang op zich wachten. De hernieuwde samenwerking beviel Bowie en Visconti goed en ze doken met nieuw materiaal en covers van The Modern Lovers’ Pablo Picasso en George Harrisons Try Some, Buy Some de studio in. Ter promotie van het album ging Bowie op A Reality Tour, de laatste tournee die hij zou ondernemen. Een hartaanval tijdens een optreden in Praag dwong Bowie de tour vroegtijdig te beëindigen en rust te nemen.
Na een lange radiostilte zocht Bowie opnieuw Visconti op om in het diepste geheim The Next Day (2013) op te nemen. Het kwam daarom voor een ieder als verrassing dat in januari 2013 plotseling de single Where Are We Now? online verscheen. Berlijn, de stad waar Bowie een aanzienlijk deel van de jaren zeventig doorbracht, speelt hierin de hoofdrol. Het is dan ook passend dat het hoesontwerp verwijst naar een album dat hij hier maakte: een wit vlak geplaatst over het originele ontwerp van Heroes (1977). Hetgeen in combinatie met de titel The Next Day refereert aan een artiest die stilstaat bij zijn ouder worden en verandering.
Op zijn negenenzestigste verjaardag, twee dagen voor zijn dood, verscheen Bowie’s laatste album bij leven. ★ (Blackstar) (2016), in een paar dagen opgenomen met saxofonist Donny McCaslin en diens jazzband, vormt het zorgvuldig georkestreerde slotstuk van Bowie’s indrukwekkende carrière. Op dit laatste album gaat Bowie, die al enige jaren aan kanker leed, de confrontatie aan met zijn sterfelijkheid. Opnieuw blijft een verwijzing naar Low niet uit, met een variatie op het harmonicamotief uit A New Career In A New Town in I Can’t Give Everything Away. Met dit aangrijpende nummer besluit Bowie ★ (Blackstar) en neemt hij, zowel van het muzikale als het wereldlijke leven, definitief afscheid.
Lisa Dumas
