Van het oeuvre van Friedrich Nietzsche zijn met name twee boeken van belang voor de muziekgeschiedenis. "De geboorte van de tragedie" werd opgedragen aan Wagner. In dit boek meende Nietzsche dat de sombere operawereld van Wagner de wedergeboorte behelsde van de Griekse tragedie. Totaal anders is "Aldus sprak Zarathoestra", dat ontstond na de breuk met Wagner. In dit boek richtte Nietzsche zich juist
… tegen alles wat maar somber, zwaar of wereldmijdend was, ongeacht of het nu het ascetische christendom was, de pessimistische filosofie van Schopenhauer of de megalomane verbeelding van Wagner. Alles zingt en danst in dit moeilijke, maar levensbeamende boek rond de Perzische wijsgeer Zarathoestra. Geen wonder dat het boek meer aandacht trok van kunstenaars en met name musici dan van serieuze filosofen. Het bekendste muziekstuk dat door "Aldus sprak Zarathoestra" werd geïnspireerd is natuurlijk het gelijknamige symfonische gedicht van Richard Strauss. Maar ook bij Mahler en Frederick Delius (1862-1934) vinden we verbanden met Zarathoestra. Voor Delius was de kennismaking met het Zarathoestra-boek een van de belangrijkste gebeurtenissen van zijn leven. Zijn secretaris Eric Fenby schreef hierover: "Hij was rijp voor de confrontatie toen hij op een regenachtige dag iets zocht te lezen in de bibliotheek van een Noorse vriend. Dat boek, zo vertelde hij mij, verliet nimmer zijn handen voordat hij het van kaft tot kaft gelezen had." Uiteindelijk culmineerde deze ervaring in het uitbundige oratorium "A mass of life", dat in 1909 in première werd gebracht door Thomas Beecham. Een van de beste registraties van dit overigens Duitstalige oratorium is de uitvoering onder leiding van Richard Hickox. Deze uitgave bevat ook Delius' "Requiem". (H.J.)_meer
