Antonín Dvorak staat zozeer bekend als nationalistisch componist dat men doorgaans geneigd is zijn hele oeuvre af te meten naar de vaderlandse connotaties. Zodoende treden bijna voortdurend dezelfde werken op de voorgrond: de kamermuziek met Boheemse dansvormen, de laatste symfonieën, de symfonische gedichten en, in mindere mate, de opera’s. Minder bekend zijn Dvoraks grote koorwerken, mede
… omdat daarin juist alle nationalistische verwijzingen ontbreken. Dat geldt bijvoorbeeld voor het hier door solisten, het Washington Chorus and Orchestra onder leiding van Robert Shafer opgenomen Stabat Mater. Dvorak schreef het werk in de jaren 1876/1877. Zijn zetting van de welbekende verzen waarin beschreven wordt hoe Maria naast haar gekruisigde Zoon staat, won al snel populariteit. In Engeland legde bijvoorbeeld vooral dit stuk de basis voor Dvoraks roem. Op zich is dat weinig verbazingwekkend: het gaat hier om een oratorium van het grootschalige type dat in de late negentiende eeuw algemeen geliefd was. Een werk als dit, ongeveer anderhalf uur durend en met een fors kooraandeel, leende zich immers buitengewoon goed voor de vele op massale schaal gevierde korenfestivals. Als zodanig is dit stuk een typisch product van zijn tijd, verwant met bijvoorbeeld Mendelssohns Paulus en Elias, Brahms’ Ein deutsches Requiem en Sullivans The golden legend en de oratoria van onder andere Schumann, Bruch en Gounod. In veel opzichten kan Dvoraks Stabat Mater de vergelijking goed doorstaan: het werk heeft verschillende fraaie momenten en is zonder meer effectief voor koor geschreven. Toch maakt dit stuk als geheel een enigszins matte indruk: de grote lengte wordt niet altijd door de muzikale inhoud geschraagd en de vele herhalingen en contrapuntische passages die nadrukkelijk op monumentaliteit doelen zijn meermaals eerder vermoeiend dan imposant. Misschien is het gemis van Dvoraks nationalistische vuur hier toch het grootste probleem. De uitvoerenden doen in ieder geval hun best. Ter aanvulling is nog Dvoraks beknopte, en daarmee direkt veel boeiender zetting van Psalm 149 opgenomen. (JvG)meer
