Charles Mingus Jr. wordt geboren in Nogales (Arizona). Zijn moeder heeft Chinees bloed en overlijdt nog geen zes maanden na zijn geboorte. Zijn vader - de zoon van een zwarte boer en een Zweedse vrouw - hertrouwt en vestigt zich met zijn gezin in het nabij Los Angeles gelegen stadje Watts. Zijn stiefmoeder tolereert alleen maar christelijke muziek en gospel in huis, maar dit weerhoudt de jonge Charles er niet van om de swingmuziek van met name Duke Ellington op de radio te ontdekken. Hoewel, zoals hij schrijft in zijn autobiografie, zijn ouders er alles aan doen om hem als witte jongen op te voeden, identificeert Mingus zich steeds meer met zijn Afro-Amerikaanse achtergrond. Niet alleen op straat leidt zijn donkere huid tot racistische reacties, maar als zwarte man kan hij in die tijd ook zijn ambities als cellist in de klassieke wereld vergeten. Raciale ongelijkheid en onrecht in het algemeen zullen zijn werk altijd blijven domineren. Wanneer hij eind jaren 30 wordt benaderd voor de swingband van Buddy Collette, wordt de contrabas zijn hoofdinstrument.
Better Git It In Your Soul
Mingus ontwikkelt zich tot veelgevraagde contrabassist in de bloeiende jazzscene van de westkust. Hij speelt in de bands van onder andere Louis Armstrong, Russell Jacquet en Lionel Hampton. De laatste neemt ook een aantal stukken van Mingus op in het bandrepertoire. Zijn achtergrond in de oude jazz, swing, blues, klassieke muziek en gospel vormen de basis voor zijn eigen composities, zoals te horen op zijn album Mingus Ah Um uit 1959. Hoe grillig, atonaal en ongewoon zijn muziek soms ook mag klinken, het blijft altijd swingen.
Work Song
In de jaren 50 creëert Mingus zijn Jazz Workshop of ensembles van acht tot tien man die onder zijn veeleisende leiding Mingus-composities verbinden aan diepgaand improvisatiespel. Onder jonge namen die de workshop frequenteren, zoals Pepper Adams, Jaki Byard, Booker Ervin, John Handy, Jimmy Knepper, Charles McPherson en Horace Parlan wordt gekscherend ook wel van een ‘sweatshop’ gesproken. Maar zij erkennen de Jazz Workshop ook als een belangrijke leerschool.
All The Things You Are - The Quintet
Mingus maakt deel uit van de groep van bebopkopstukken – met saxofonist Charlie Parker, trompettist Dizzy Gillespie, pianist Bud Powell en drummer Max Roach - die in 1953 een legendarisch eenmalig concert geven in de Massey Hall in Toronto. Mingus heeft een haat-liefdeverhouding met Parker. Hij erkent de saxofonist als het genie van de moderne jazz, maar keurt de met zelfdestructie omhangen romantiek af die aan Parker kleeft en blind wordt nagevolgd door veel jazzmuzikanten.
Pithecanthropus Erectus
Zijn doorbraak als bandleider zet door in 1956 met het album Pithecanthropus Erectus. Het even complexe als baldadige titelstuk lijkt de mensheid te willen omvatten vanaf het moment dat deze duizenden jaren geleden rechtop ging lopen. In zijn Jazz Workshop spelen op dat moment klinkende namen die durven te experimenteren, zoals saxofonist en basklarinettist Eric Dolphy, altsaxofonist Jackie McLean en pianist Mal Waldron.
Oh Lord Don't Let Them Drop That Atomic Bomb On Me
Naast bas speelt Mingus ook graag piano op zijn albums als Mingus Plays Piano (1964) en Oh Yeah (1962). Hierop laat de zingende Mingus ook zijn liefde voor de blues horen, op geheel eigen wijze met deze bezwering van de atoombomdreiging die tijdens de koude oorlog in de jaren 60 heerst.
Theme For Lester Young
Een van zijn bekendste en tot jazz standard uitgegroeide composities is Goodbye Pork Pie Hat. Mingus schrijft het in 1959 als reactie op het overlijden van saxofonist Lester Young. Het verschijnt voor het eerst op het album Mingus Ah Hum. De breekbare en liefdevolle elegie arrangeert hij opnieuw voor zijn bigband-album Mingus Mingus Mingus Mingus Mingus (1964) als Theme For Lester Young.
Fleurette Africaine – Duke Ellington, Max Roach, Charles Mingus
In 1953 speelt Mingus kort in het orkest van Duke Ellington. Zijn grillige temperament zorgt ervoor dat Ellington hem persoonlijk ontslaat. In 1962 ontmoet hij zijn grote held opnieuw in de studio waar hij samen met Ellington en drummer Max Roach het pianotrioalbum Money Jungle opneemt. Een bijzonder album waarop de ritmesectie de meester van de vooroorlogse jazz beweegt tot een vrijere benadering van zijn klassiekers als Caravan, Solitude en Fleurette Africaine en zo een nieuw leven geven in de moderne jazz.
Ysabel's Table Dance
De nummers voor het album Tijuana Moods ontstaan naar aanleiding van een reisje naar deze Mexicaanse stad en zit vol latin en Spaanse invloeden. Een opvallende rol is daarbij weggelegd voor de castagnetten van zangeres en percussionist Ysabel Morel. Het wordt opgenomen in 1957, maar verschijnt pas in 1962 onder de naam Charlie Mingus, tot grote woede van de bassist die iedere verbastering van zijn naam als denigrerend beschouwd. Het wordt gerekend tot zijn beste albums.
Flowers For A Lady
De bijna manische energie waarmee Mingus werkt en het ene na het andere topalbum aflevert begint halverwege de jaren 60 te luwen. Hij lijdt aan depressies en vervalt na de dood van zijn geliefde bandlid Dolphy in 1964 zelfs in een jarenlange lethargie. De jaren 60 zijn voorbij wanneer hij er weer bovenop begint te krabbelen, met onder andere een nieuw kwintet met pianist Don Pullen, trompettist Ronald Hampton, Saxofonist George Adams en oudgediende Dannie Richmond op drums.
Taurus In The Arena Of Life
Vooral het album Let My Children Hear Music uit 1972 behoort tot laat werk dat zich kan meten met zijn hoogtijdagen. Het met een uitgebreid jazzensemble opgenomen album bevat nimmer gebruikte composities van Mingus die teruggaan tot 1939. De productie is van Teo Macero, die de kunst om het beste te filteren en samen te stellen uit studiosessies al eerder uitgebreid toepaste bij Miles Davis. Op zijn sterfbed noemt Mingus Let My Children Hear Music zijn beste album.
Chair In The Sky - Joni Mitchell
De slopende ziekte ALS wordt bij hem geconstateerd en beperkt hem al snel in zijn werk. In 1978 zit hij als een gevelde reus in een rolstoel en huilt hij wanneer president Carter hem samen met andere jazzhelden ontvangt in het Witte Huis. Hij werkt mee aan het tribute-album Mingus van de Amerikaanse singer-songwriter Joni Mitchell, maar overlijdt nog voor het verschijnen hiervan. Tijdens een bezoek aan een gebedsgenezer in het Mexicaanse Cuernavaca sterft hij op 5 januari 1979.
The Dry Cleaner from Des Moines - Mingus Dynasty
De muziek van Mingus leeft voort in Mingus Dynasty, Mingus Big Band en Mingus Orchestra, drie met elkaar verbonden gezelschappen met als manager Mingus’ weduwe Sue Mingus. Ze worden gevormd door voornamelijk oud-leden van zijn bands. De bigband speelt wekelijks op de maandag in de New Yorkse club Jazz Standard, maar er wordt ook getoerd en met regelmaat albums uitgebracht.
Track A Solo Dancer
Mingus mocht zich keren tegen de cultus die rondom Charlie Parker hing, maar ontkomt zelf niet aan zijn eigen, geromantiseerde legende van het onhandelbare genie die vecht tegen miskenning, discriminatie en zichzelf. Aan bandleden die hem niet konden bijbenen deelde hij regelmatig klappen uit. Het is vooral bijzonder hoe die eigenschappen een weg vinden naar zijn beste werk, zoals zijn magnum opus The Black Saint And The Sinner Lady. Deze stormachtige balletmuziek voor een groot jazzensemble verscheen in 1963. Niet met de gebruikelijke liner notes op de hoes van een producer, journalist of andere muziekkenner, maar van zijn psycholoog, die de grillen van zijn patiënt pakkend samenvat met: ‘He jolts with the unexpected and the new’.
Tekst en samenstelling - Mark Ritsema
Vormgeving - Judith de Rond
Illustratie - JE33665
