Het thema BACH speelt een belangrijke rol in de muziekgeschiedenis, mede dankzij de bijdragen van Bach zelve. Voor alle duidelijkheid: omdat onze bes in Duitsland b wordt genoemd en onze b een h, kan Bachs naam moeiteloos gespeld worden volgens de Duitse notenbenaming. Het Duitse B-A-C-H komt dan overeen met ons bes-a-c-b. Na Bach werd het BACH-gegeven soms geciteerd als eerbetoon. Zoals in de
… Variationen op.31 van Schönberg. Maar met name in de orgelliteratuur speelde het BACH-thema een rol, denk aan Schumann, Liszt, Reger en Pepping. Zelfs Sweelinck lijkt met vooruit werkende kracht een BACH-fantasie geschreven te hebben, al was hij zich natuurlijk niet bewust van deze coïncidentie. Regers Phantasie und Fuge über BACH, op.46 is ongetwijfeld de meest gedurfde uitwerking in dit genre. Bij eerste kennismaking is de fantasie amper te bevatten, zo heftig en hysterisch zijn de zich snel opeenvolgende contrasten, waarbij de luisteraar dreigt weg te zinken in een delirium van Bach, bier en Bratwurst. Bij nadere kennismaking blijkt de fantasie echter evenwichtig en symmetrisch van opbouw te zijn. De dubbel-fuga begint (net als sommige BACH-fuga's van Schumann) langzaam, waarna tempo en dynamiek gaandeweg toeneemt. (HJ)meer
