Heart and Soul – Joy Division
Joy Division ontstaat als punkband, nadat zij in 1977 de Sex Pistols hebben zien spelen in Manchester. Een paar jaar later tekenen ze bij het stijlvolle indielabel Factory. Huisproducer Martin Hannett helpt de band in de studio met het ontwikkelen van hun even intense als afgekloven rocksound, afgemaakt met de gekwelde baritonzang van Curtis. Hun tweede album Closer verschijnt precies twee maanden na de dood van Curtis.
Venus in Furs - The Velvet Underground
Punk barst in 1976 los en zet zich af tegen de toegenomen braafheid en bombast van de rockmuziek, gespeeld door opgeblazen rockmiljonairs als Emerson Lake & Palmer en The Eagles. Rock moet weer terug naar de rock-'n roll en van de straat zijn. Met een jaar is deze boze drie akkoordenmuziek echter uitgeraasd en gaan bands op zoek naar meer verdieping en vaak avant-gardistische invalshoeken. De New Yorkse jaren 60 groep The Velvet Underground is daarbij een belangrijke voorloper, met hun dwarse, van klassieke technieken gespeende muziek en donkere straatpoëzie.
Ladytron – Roxy Music
In de film Control toont Anton Corbijn hoe Curtis toegroeit naar zijn rol als zanger van Joy Division. Hij is een wat sombere, maar alledaagse jongen uit het grauwe Manchester die zich verdiept in de Britse muziekbladen en houdt van krautrock, obscure prog en de betere glamrock van David Bowie, New York Dolls en Roxy Music.
Stay – David Bowie
David Bowie verstaat vooral in de jaren 70 de kunst om de tijdsgeest aan te voelen en weet zodoende iedereen voor te zijn. Na zijn glam- en soulperiodes vindt hij in 1976 een nieuw geluid op het album Station To Station, met invloeden uit zowel (Duitse) elektronische muziek als funk en avant-garde. Het album is, naast zijn Duitse trilogie die hier op volgt, van grote invloed op postpunk of zelfs een postpunk-album avant la lettre.
Venus – Television
Al in 1974 ontstaat er een scene van underground-rockbands rond de New Yorkse muziekclub CBGB. Acts als Patti Smith, Ramones, Richard Hell & The Voidoids, Talking Heads en Television zijn voorlopers van de punk en new wave, maar varen uiteindelijk vooral mee met de Britse hype in 1976-1977. Zo debuteert Television in 1977 met het inmiddels klassieke new wave-album Marquee Moon.
Hong Kong Garden – Siouxsie and the Banshees
Susan Ballion aka Siouxsie Sioux behoort tot de eerste fanbasis van de Sex Pistols, maar valt daarbinnen al op met haar excentrieke kleding en make up. Zij begint al snel haar eigen band Siouxsie and The Banshees. Op hun eerste single, het vrolijke en oriëntaalse Hong Kong Garden (1978), laat de groep horen al veel verder te reiken dan punk. Siouxie groeit uit tot een icoon en voorbeeld voor zelfbewuste jonge vrouwen en zangeressen en blijft met haar band actief tot 1996.
Parade – Magazine
Ook Howard Devoto en Pete Shelley zien Sex Pistols spelen in Manchester, wat hen inspireert tot het oprichten van de punkband Buzzcocks. Voor de literair onderlegde student Devoto begint echter punk al snel als een benauwend en dogmatisch hokje aan te voelen. Via een advertentie vindt hij de leden van Magazine, de groep die in 1978 debuteert met een mix van artrock en postpunk op het album Real Life.
New Town – The Slits
Punk en postpunk bieden voor het eerst evenredige muzikale rollen aan vrouwen. The Slits zijn vier (later drie) jonge punkettes die zich ophouden in kringen rond The Clash en al snel zelf muziek beginnen te maken. Spelen kunnen zij nauwelijks, maar dat mag geen belemmering zijn en al doende leert men. Het laatste blijkt uit hun debuutalbum Cut (1979) dat ontstaat in samenwerking met reggae-producer Dennis Bovell. Iconisch is ook de hoes waarop het drietal naakt en met modder besmeurd, zelfbewust in de camera kijkt.
I Zimbra – Talking Heads
De New Yorkse groep Talking Heads maakt zich al snel los van de CBGB-scene en groeit uit tot een van de meest originele en toonaangevende bands van de jaren 80. Vanaf hun tweede album More Songs About Buildings And Food (1978) beginnen zij nauw samen te werken met producer en ex-Roxy Music-lid Brian Eno en vervolmaken zij hun kunstzinnige wereld- en dansmuziek op veelgeprezen albums als Fear Of Music (1979) en Remain In Light (1980).
Play For Today – The Cure
Joy Division debuteert in 1979 met het donkere en desolate Unknown Pleasures. Minstens zo beslissend voor de postpunk is Seventeen Seconds, het tweede album van The Cure dat een jaar later verschijnt. Kale en strakke ritmes vormen de basis voor het breed uitwaaierende, mineure gitaarspel van gitarist en zanger Robert Smith. Klagerig bezingt Smith zijn persoonlijke leed – als een jonge Werther van zijn tijd. Het van dit album afkomstige A Forest is de eerste grote hit voor deze nog steeds populaire band.
Winning – The Sound
De Britse zanger en gitarist Adrian Borland is een minder bekende, maar minstens zo onfortuinlijke ziel als Curtis. Met zijn groep The Sound heeft hij vooral succes in Nederland, met name met het tweede album From The Lion's Mouth (1981). Maar, mede door Borlands onberekenbare gedrag als gevolg van een schizoaffectieve stoornis, is de band een kort leven beschoren, waarna Borland nog een aantal nauwelijks opgepikte soloalbums maakt en zich in 1999 van het leven beroofd. Winning, van voornoemd album, blijft zijn krachtige statement over hoop in donkere dagen.
Damaged Goods – Gang Of Four
De leden van Gang Of Four ontmoeten elkaar op de universiteit van Leeds. Ze houden van de punkmentalitiet, maar ook van de funk van George Clinton en Sly Stone. Twee genres die elkaar niet blijken te bijten in hun energieke punkfunk die worden afgemaakt met bijtende teksten tegen de consumptiemaatschappij.
Mind Your Own Bussiness – Delta 5
De leden van Delta 5 zijn weer kennissen van Gang Of Four die elkaar ontmoeten op dezelfde campus. Met twee bassisten in de gelederen, maakt dit gemengde gezelschap in 1979 de iconische en fel-feministische punkfunk-klassieker Mind Your Own Business. Het nummer wordt in 2000 teruggebracht naar de dansvloer door het Duitse muziek- en kunstgezelschap Chicks On Speed en recentelijk ook gebruikt in de Netflix-serie Sex Education.
Bo Dance - Nasmak
Onder de Nederlandse postpunkbands is het Eindhovense Nasmak een van de meest opvallende. De groep begint in 1978 als een experimentele new waveband. Na het vertrek van zangeres Truus de Groot, vinden de resterende leden een kaal en repeterend, aan minimal refererend geluid met een bijrol voor de zang. Het bezwerende resultaat wordt vervolmaakt op het album 4Our Clicks (1982). Het rituele Bo Dance verschijnt aanvankelijk alleen op cassette.
New Big Prinz – The Fall
The Fall wordt in 1976 opgericht door de eigengereide frontman Mark E Smith. Met eindeloos veel bezettingswisselingen blijft de groep, tot Smiths dood in 2018, een dwars ethos belijden van een minimum aan techniek en veel attitude. Smith blijft altijd trouw aan zijn working-class-achtergrond en steekt met alles en iedereen de draak in zijn cryptische teksten.
The Modern Age - The Strokes
De nieuwe eeuw begint meteen al goed met een heropleving van indie-rock. Postpunk geldt daarbij als belangrijke invloed. Zo klinken bij de New Yorkse band The Strokes echo's door van onder andere The Velvet Underground en vooral Televison.
Obstacle 1 - Interpol
Oudere muziekliefhebbers die de eerste postpunk-golf nog hebben meegemaakt, zwijmelen weg bij Turn On The Bright Lights (2002), het debuutalbum van de New Yorkse band Interpol. Hierop klinken welbewuste invloeden terug van met name Britse postpunkbands als Joy Division, Echo & the Bunnymen en Josef K. Bij een jonger publiek wekt Interpol de interesse op naar die oorspronkelijke bands.
The Moon Is Big - Rats On Rafts
De leden van de Rotterdamse band Rats On Rafts vinden veel inspiratie in tweedehands platenwinkels waar zij lp's van oude postpunkbands opsnorren, van The Fall, maar ook Rotterdamse bands als Kiem en Rondos. Het vindt zijn weg naar een gruizig en dynamisch eigen geluid waarmee zij inmiddels met veel succes langs de internationale muziekclubs touren.
Marshall Dear - Savages
het duistere van Joy Division en de gotische stijl van het latere Siouxsie and The Banshees, klinken door bij Savages, de Britse vrouwenband rond de Frans-Engelse frontvrouw Jehnny Beth. Zij voegen hier een eigen sfeer aan toe van rauwe sensualiteit en innerlijke woede, wat leidt tot intense albums en optredens.
Sha Sha Sha - Fontaines D.C.
Vooral in Dublin is postpunk weer helemaal terug, met bands als Idles, The Murder Capital en Fontaines D.C.. De laatste groep maakt in 2019 een snelle opmars met hun debuut Dogrel dat tot album van dat jaar wordt uitgeroepen door BBC Radio 6 Music. 40 jaar na de dood van Ian Curtis is het genre populairder dan ooit.
tekst en samenstelling: Mark Ritsema
vormgeving: Judith de Rond
illustratie afkomstig van dvd JKD5699
