Deze playlist gaat over de vele klassiek-muzikale verbindingen tussen West- Europa en het Verre Oosten.
Merry Christmas Mr. Lawrence - Ryuichi Sakamoto
Von der Jugend uit Das Lied von der Erde - Gustav Mahler, Fritz Wunderlich (tenor)
Zijn Oost en West in staat om elkaar te begrijpen? Je zou denken van wel. Migratiestromen zijn immers zo oud als de mensheid. Culturele uitwisselingen tussen Europa en Azië zijn er tenminste geweest sinds de veroveringen van Alexander de Grote. De handelsroutes door Centraal-Azië en over zee hebben de werelddelen eeuwenlang met elkaar verbonden. Expansiedrift is echter niet hetzelfde als begrip. Gustav Mahler was in staat om de Chinese poëzie te benaderen vanuit zijn poëtische gevoeligheid. Das Lied von der Erde was er het resultaat van.
Pastorale uit Sonate voor Fluit, Altviool en Harp - Claude Debussy, Emmanuel Pahud (fluit)
Debussy wordt vaak als de eerste Westerse componist genoemd die open stond voor de buiten-Europese muziek. Tijdens de Wereldtentoonstelling van 1889 raakte hij gebiologeerd door de Javaanse gamelan.
Ode aan de Gele Rivier - Xian Xinghai, Lang Lang (piano)
De jong gestorven Xian Xinghai (China) studeerde in Frankrijk bij D’Indy en Dukas. Hij werd een populistisch componist, zoals de communisten dat graag zagen. Zijn bekendste stuk is de cantate Huanghe (De gele rivier). Hij zou het gecomponeerd hebben toen hij zich tijdens de Japanse oorlog schuilhield in een grot.
Requiem voor Strijkorkest - Toru Takemitsu, Carl St. Clair (dirigent)
Geen wonder dat sommige Japanse componisten Frankrijk als hun tweede thuis zagen. Zo was de bekendste Japanse componist, Toru Takemitsu, op jonge leeftijd onder de indruk van Debussy en Messiaen. Zijn vroege Requiem voor strijkers (1957) werd in 1959 toevallig gehoord door Stravinski, die het tot een meesterwerk verklaarde. De hedendaagse Qigang Chen (China) is eveneens sterk beïnvloed door Debussy en Ravel. Hij was een van de laatste leerlingen van Messiaen.
The Clay Figurines uit The Ancient Chinese Beauty - Chen Yi, Michala Petri (blokfluit)
Chen Yi (China) en de populaire Tan Dun (China) groeiden op tijdens de restricties van de Culturele Revolutie. Achterstanden zijn er echter om overwonnen te worden. Chen Yi vermaakte de arbeiders op het platteland met melodieën uit de revolutionaire opera’s. Als ze alleen was, speelde ze Westerse muziek. Zij was de eerste vrouw die compositie studeerde aan het conservatorium van Beijing. Tan Dun creëerde een geheel eigen sjamanistische wereld, met ongewone klankbronnen als water en zelfs papier.
In Balance - Isang Yun, Lavinia Meijer (harp)
Ook in het leven van de Koreaans-Duitse Isang Yun speelde de politiek een dramatische rol. In 1967 werd hij door de Zuid-Koreaanse geheime politie vanuit Duitsland ontvoerd naar Seoul, op verdenking van communistische sympathieën. Dankzij internationale druk kon hij na twee jaar naar Berlijn terugkeren, waar hij in 1970 amnestie kreeg.
Starry Sky - Ye Xiaogang, Noriko Ogawa (piano)
We kennen allemaal de muzak van het Chinese restaurant, met klaterend gepingel op piano en kabbelende beekjes. Ye Xiaogang (China) wist dit soort clichés op een hoger niveau te tillen. Zijn muziek neigt naar het meditatieve. Hij was in de jaren tachtig een van de eerste Chinese avant-garde componisten die internationaal de aandacht trok. Boeddhisme en de natuur zijn belangrijke inspiratiebronnen voor hem.
Zowel de avant-gardistische Toshio Hosokawa als de in 2023 overleden filmcomponist Ryuichi Sakamoto trokken zich de kernramp van Fukushima aan. De in Hiroshima geboren Hosokawa wijdde er een opera aan, getiteld Stilles Meer. Sakamoto maakte een art installation met een achtergelaten piano.
Er zullen niet veel Japanse componisten zijn die geen filmmuziek hebben gecomponeerd, om maar niet te spreken van soundtracks voor anime en games. Sakamoto is een van de bekendste namen. Maar ook de film scores van Takemitsu zijn al bijna niet meer te tellen.
Samenstelling en tekst: Hans Jacobi
Vormgeving: Judith de Rond
