Curiosa pop: Liedjes over kunstmatige intelligentie

The Matrix verscheen in 1999 in de bioscoop. De film, waarin de mensheid door kunstmatige intelligentie in een computersimulatie wordt gehouden, kreeg nog drie vervolgen waarin de strijd tussen mens en machine centraal staat. We gaan daarom in deze Curiosa op zoek naar liedjes over kunstmatige intelligentie en duiken in de wereld van technologische vooruitgang en de mogelijke schaduwkant die daaraan kleeft.

In de film Her (2010) van Spike Jonze wordt een man verliefd op zijn besturingssysteem. Een soortgelijk verhaal speelt zich af in het nummer The Girl And The Robot van Röyksopp. Hier heeft zangeres Robyn een relatie met een robot. Geen gemakkelijke relatie zo blijkt, want Robyn kan niet rekenen op haar liefje. Haar wederhelft is namelijk een workaholic en heeft met zijn onuitputbare bron aan energie een waanzinnige arbeidsethos. Hij is daarom nooit thuis. Arme Robyn.

Als we het over liefde voor machines hebben, kunnen we Kraftwerk niet buiten beschouwing laten. Als pioniers binnen de elektronische muziek paste de groep technologische ontwikkelingen toe in hun eigen geluid. Bovendien sneden ze technologie als onderwerp vaak aan in hun nummers. In 1981 schreven ze het nummer Computer Love, waarvan de melodie later door Coldplay in het nummer Talk hergebruikt zou worden. Ook het nummer The Robots en The Man Machine, van het gelijknamige album uit 1978 behoren tot de catalogus van Kraftwerk. Tijdens het optreden presenteren de bandleden zich tevens als robots.

Met OK Computer (1998) maakte Radiohead een album over vervreemding. Voor het nummer Paranoid Android haalde frontman Thom Yorke de inspiratie uit het door Douglas Adams gecreëerde The Hitchhiker’s Guide Through The Galaxy. Een van de personages hieruit is Marvin The Paranoid Android. Marvin is extreem depressief omdat hij zijn complexe ‘brein’ enkel mag gebruiken voor suffe en simpele activiteiten. Hij zit daardoor gevangen in zijn eigen hoofd. Yorke gebruikte het als metafoor voor een snel veranderende wereld die als verstikkend kan voelen.

Het Franse duo Daft Punk presenteert zich sinds het begin van hun carrière als robots. Zij maakten zelfs een film, Electroma (2006), waarin ze een reis ondernemen om menselijk te worden. Op hun album Human After All (2005) werd deze zoektocht al ingezet. Met het nummer The Brainwasher lijkt het tweetal zich nog te richten op de schaduwkant van kunstmatige intelligentie. Net als in The Matrix zou een vorm van kunstmatige intelligentie een simulatie als gevangenis kunnen opwerpen door de mensheid te hersenspoelen.

In 1936 beschreef Alan Turing de ‘turingtest’, een gedachte-experiment om te kijken of machines intelligent gedrag kunnen vertonen. Hoewel het vertonen van intelligent gedrag niet betekent dat een machine of computer ook daadwerkelijk intelligent is, vormden de theorieën en ideeën van Turing een belangrijke voedingsbodem voor het discours over kunstmatige intelligentie. De New Yorkse groep Turing Machine vernoemde zichzelf naar het model van Turing en maakte een nummer dat verwijst naar algoritmes. Deze algoritmes zijn een soort instructiesets waarmee een (computer)programma functies kan uitvoeren. Het is tevens een geinige woordspeling op Grace Jones’ Slave To The Rhythm.

(JvQ)