Puccini’s opera Tosca staat hoog op de lijst van meest opgevoerde opera’s ter wereld. Geen wonder, want bij deze adembenemende thriller zit je een groot deel van de opera op het puntje van je stoel.
De melodie van E Lucevan Le Stelle, een beroemde aria uit Tosca (zie album)
Tosca werd geschreven rond 1900. Van de Italiaanse opera’s uit deze periode wordt vaak gezegd, dat ze moordlustig en bloederig zijn. Dat geeft een verkeerd beeld. Moord is een belangrijk thema in Tosca, maar de opera is daarmee eerder een uitzondering dan een regel. Bovendien kunnen eerder in de negentiende eeuw ook heel wat doden vallen in een opera.
Een operamoord wordt aan het eind van de negentiende eeuw wel persoonlijker. De (talrijke) doden in eerdere opera’s zijn vooral slachtoffers van maatschappelijke problemen en van foute gevoelens als wraak en (machts)lust. Tosca lijkt wel een studie hoe gewone mensen als u en ik gedreven kunnen worden tot moord. Een mes in iemands borst steken en roepen: Verstikt het bloed je?... Sterf dan vervloekte, sterf, sterf!
Tosca (Maria Callas) vermoordt Scarpia (Tito Gobbi) (zie album)
Hoe komt het zover? Tosca speelt zich af in een politiek onrustige tijd. Rome is nog maar net heroverd door koningsgezinden. De geheime politie is overal op zoek naar republikeinse rebellen die de stad korte tijd in handen hadden. De gevangenissen zitten vol met politieke gevangenen. Mensen verdwijnen… In deze tijd zijn de beroemde zangeres Tosca en de schilder Mario verliefd op elkaar.
De geliefden Tosca (Maria Callas) en Mario (Giuseppe di Stefano) (zie album)
Maar dan helpt Mario een politiek vluchteling. Hij wordt gevangen genomen en Tosca belandt in de kamer van de sadistische politiechef Scarpia voor een kruisverhoor. Ze ontkent iets te weten, waarop Scarpia haar geliefde Mario laat martelen. Tosca hoort het gegil. Ze zwicht en verraadt de schuilplaats van de vluchteling.
De zwaargewonde Mario (Roberto Alagna) verraadt zijn republikeinse sympathieën tot wanhoop van Tosca (Angela Gheorghiu) (zie album)
Mario is ten dode opgeschreven en Scarpia doet Tosca een voorstel: in ruil voor seks kan Mario een nepexecutie krijgen. Wanhopig richt Tosca zich tot God (Vissi d’Arte). Vervolgens stemt ze toe. Op voorwaarde dat Scarpia eerst een brief voor haar schrijft waarmee Mario en zij het land uit kunnen vluchten. Terwijl hij schrijft, grijpt zij stiekem een mes van tafel. Niet veel later vermoordt ze hem.
Angela Gheorghiu zingt Vissi d'Arte (zie album)
Op het dak van zijn gevangenis neemt Mario afscheid van het leven (E Lucevan Le Stelle). Dan verschijnt Tosca voor hem met de vrijgeleidebrief van Scarpia in haar handen. Veel tijd voor omhelzingen is er niet. Mario moet zijn nepexecutie ondergaan, maar de kogels blijken echt. Tosca werpt zich op zijn dode lichaam. De moord op Scarpia is ontdekt en agenten schreeuwen dat Tosca hiervoor zal boeten. Ze rent naar de rand van het dak en springt haar dood tegemoet.
Jonas Kaufmann zingt E Lucevan Le Stelle (zie album)
Van Puccini’s meesterwerk bestaan tal van opnamen op cd en dvd. Maria Callas was een legendarische Tosca. Van haar bestaan meerdere complete opnamen op cd. De bekendste is die uit 1953. Geliefd is ook de beeldopname van de tweede akte samen met Tito Gobbi als Scarpia.
Maar er zijn ook recentere dvd-opnamen die schitterend zijn. Een van de mooiste live-opvoeringen is die van Covent Garden uit 2011 met een sterrencast om van te dromen: Angela Gheorghiu als Tosca, Jonas Kaufmann als Mario en Bryn Terfel als Scarpia. Gheorghiu maakte eerder al een film met haar toenmalige echtgenoot Roberto Alagna als Mario. Een van de grote pluspunten van deze film, gebaseerd op een studio-opname, is de aanwezigheid van Ruggero Raimondi als Scarpia. De veelgeprezen film uit 1976 met Raina Kabaivanska en Plácido Domingo werd opgenomen op locatie in Rome.
(CP)
