Hoe de tango ooit naar Europa bereikte, is een mooi verhaal. Met dank aan de vleesindustrie was Argentinië rond 1910 een van de rijkste landen op aarde. De Argentijnse elite stuurde haar zonen en dochters naar Europa voor een fatsoenlijke opleiding. In de salons van Parijs brachten de Argentijnen hun eigen muziek mee: tango, de volkse muziek die in de bordelen van Buenos Aires werd gespeeld. Al snel speelden de Fransen tango. Daarna verspreidde de rage zich naar Duitsland, Spanje, Polen, Roemenië en Turkije. Zelfs in het verre Finland omarmden ze de tango. Het bleek een liefde met een lange adem.
Dat de tango in Finland zo’n blijvende impact had, was de verdienste van één man: Olavi Virta. Virta was een jonge zanger maar zijn veelbelovende loopbaan werd abrupt onderbroken. In 1939 viel de Sovjetunie het neutrale Finland en de laatste vijandelijke troepen vertrokken pas zes jaar later. Virta schreef de tekst van het lied Siks’ Oon Mä Suruinen (‘Daarom ben ik verdrietig’) terwijl hij als soldaat aan het front zat. Hij nam het lied al op in 1944, nog tijdens de oorlog. Muziek en tekst maakten iets los bij de lijdende Finse bevolking.
Tijdens de oorlog gold er een dansverbod. Na de oorlog kwamen Finnen massaal bij elkaar om te dansen en de tango was favoriet. Het was de manier voor de schuchtere mannen om in contact te komen met het andere geslacht. De teksten weerspiegelden het harde leven in het toen nog arme land. Groot verschil met de Argentijnse variant was dat de Finse tango’s vooral in mineur werden gespeeld, en op de accordeon in plaats van de bandoneon. Geen enkele muziek verklankte de bittere, donkere winters zo goed als de tango. De zingende houthakker Reijo Taipale werd plotsklaps wereldberoemd in eigen land toen hij in 1955 het nummer Satumaa (‘Sprookjesland’) opnam. Dat lied werd zo populair dat het ook wel het alternatieve Finse volkslied wordt genoemd.
De komst van The Beatles maakte een einde aan de populariteit van de tango. In het zuiden van Finland althans. Als beatbandjes in het midden of noorden een optreden speelden moest het derde nummer echt wel een tango zijn. Anders haalden ze het einde van de show niet. Grappig genoeg waren het juist voormalige rockmuzikanten die zorgden voor een opleving van de a-modieuze Finse tango. In de ballad Valot zingt Rauli Badding Somerjoki over een jonge man die in zijn eentje thuiszit in het donker en niemand weet waarom.
In Finse tangoliedjes liedjes wordt vooral verlangd: naar een vrouw, naar een beter verleden of naar een sprookjesachtige plek ver weg. De liedjes spreken de gevoelens uit die de verlegen Finnen zelf amper onder woorden durven te brengen. Er hangt een trieste sfeer om de Finse tango. Niet in de laatste plaats door de heftige levens van de voornaamste vertolkers. Somerjoki was alcoholist toen hij op 39-jarige leeftijd overleed. Virta veroorzaakte een auto-ongeluk, ging failliet en raakte ook aan de drank terwijl Unto Mononen, de componist van Satumaa, zichzelf door zijn hoofd schoot. Dat het niet met alle Finse tango-artiesten slecht afloopt bewijst Jari Sillanpää. Hij brak in 1995 door als tangozanger, maar zong later ook andere stijlen. In 2004 mocht hij naar het Songfestival met een dance-achtig tangolied.
Steeds meer vrouwen doen zich ook gelden binnen de Finse tango, zoals Las Chicas del Tango die voor hun album Tango De Norte A Sur naar Argentinië reizen om daar samen te werken met Horacio Ferrer, een tekstdichter die eerder samenwerkte met Astor Piazzolla. Dit Spaanstalige lied is een eerbetoon aan de tragische Unto Mononen.
De erkenning uit Argentinië zorgt in Finland voor een herwaardering van de eigen tango, ook onder de Finse culturele elite. Niet langer was dit de muziek van dronken en eenzame houthakkers, maar waar Fins cultureel erfgoed. De groep Tango Orkesteri Unto werd opgericht kopstukken uit de Finse jazz- en folkscene. Het eerste optreden was op de Expo ’98 in Lissabon. Inmiddels toert de groep al jaren de wereld rond met de Finse tango.
(PdK)
