When You Are A King - White Plains
Op hun single When You Are A King uit 1971 portretteert de Britse groep White Plains een koning in zijn jeugdjaren. Nu nog een morsig kind dat in moeders rokken hangt, maar straks een vorst die nooit meer met zijn voeten de grond zal aanraken en waar iedereen voor zal buigen.
The Mesopotamians - They Might Be Giants
De oudste literatuur die de wereld kent, het Summarische epos Gilgamesj, vertelt over de gelijknamige koning die regeerde tussen 2652 en 2602 voor Christus. Mytisch, heldhaftig en rechtvaardig, maar soms ook grillig en onbezonnen zijn de daden van deze vorst die in spijkerschrift werden genoteerd.
King Midas In Reverse - The Hollies
Er bestaan meerdere mythes over koning Midas van het Oud-Griekse Frygië. Zo zou hij, na zijn kritiek op het lierspel van de god Apollo, ezelsoren hebben gekregen. Koninklijker en metaforischer is de mythe dat de god Dionysus hem de gave schonk om alles wat hij aanraakte in goud te veranderen. Maar rijkdom maakt niet gelukkig (zo zullen we vaker in koninklijke geschiedenissen tegenkomen) want eten en drinken lukte niet meer en tijdens een knuffel met zijn dochter veranderde het arme kind in goud.
Nefertiti - Miles Davis
Veel is er niet bekend over Nefertiti, de vrouw van farao Achnaton die regeerde in het Egypte van 1352 tot 1338 voor Christus. Het borstbeeld dat van haar gevonden werd (te bezichtigen in het Neues Museum in Berlijn) toont een bijzonder schone en adellijke vrouw: een echte koningin. Logisch dat zij, in al haar mysterie, altijd een muze bleef voor kunstenaars en muzikanten, zoals Wayne Shorter die Nefertiti schreef voor het gelijknamige Miles Davis-album uit 1967.
Bagoas - Supersister
De koning of keizer als grote veroveraar: De Grieken en de Romeinen kenden er veel, maar de grootste veroveraar was de Macedonische koning Alexander III aka Alexander de Grote. Halverwege de vierde eeuw voor Christus wist hij door oorlogsvoering het grootste rijk van de Oudheid te verwerven. De Nederlandse groep Supersister wijdde in 1973 het conceptalbum Iskander aan het wel en wee van deze machtige heerser die stierf op zijn 32ste.
The Queen And The Soldier – Suzanne Vega
In dit ontroerende nummer stelt de Amerikaanse singer-songwriter Suzanne Vega aan de kaak waarom mensen oorlog voeren en sterven in naam van een koning of koningin. Een soldaat vraagt de koningin op de man af naar haar motieven om mensen op die wijze de dood in te sturen. Haar antwoord is meedogenloos en, zo besluit het lied: ‘the battle continued on’.
Cleopatra's Dream - Bud Powell
Koninklijke drama’s en (liefdes)intriges met fatale afloop: we zijn er – geholpen door de media – gek op. Zoals de koninklijke perikelen die in de vorige eeuw leidden tot het dodelijke ongeluk van Lady Di. De Paparazzi zou, zo’n 30 jaar voor Christus gesmuld hebben van de fatale relatie tussen de schone Egyptische koningin Cleopatra en de Romeinse generaal Marcus Antonius. Het bleef altijd een geliefd onderwerp in de kunst, film en muziek.
Arthur - Rick Wakeman
Van de vroeg middeleeuwse Europese en christelijke koningen behoort de Britse koning Arthur tot de meest nobele. Met zijn even dappere als godvrezende Ridders van de Ronde Tafel was Arthur’s queeste het vinden van de heilige graal. Zijn avonturen werden in de cultuurgeschiedenis zowel bespot (de film Monty Python and the Holy Grail) als vertaalt naar serieuze symfonische rock door de Britse toetsenist Rick Wakeman.
Fleance - Third Ear Band
De beroemde Britse toneelschrijver William Shakespeare wist als geen ander drama en intrige te verbinden aan monarchen, met portretten van koninklijke schurken als Richard III en Macbeth. Hiermee maakte hij die laatste, vrij onbeduidende Schotse koning uit de 11de eeuw onsterfelijk. Het duistere album Music From Macbeth (1972) van de Britse experimentele folkgroep Third Ear Band, is de soundtrack van de gelijknamige film van Roman Polanski.
The Sun King - The Beatles
‘Waarom huilen jullie, dachten jullie dat ik onsterfelijk was?’, zouden de laatste woorden van Lodewijk XIV van Frankrijk aka de Zonnekoning zijn geweest. Maar met hun onmetelijke rijkdommen, al of niet door verstandshuwelijken verworven gebieden tot ver over zee en de macht over leven en dood van hun hongerende onderdanen, waanden vele monarchen zich halfgoden in het Renaissance tijdperk. Of dit nummer van The Beatles werkelijk over Lodewijk XIV gaat is onduidelijk. Mythisch klinkt het wel.
Marie Antoinette - Curved Air
In Frankrijk kwam er een einde aan de monarchie tijdens de Franse Revolutie (1789–1799). De monarchen en adel – die geen enkele bekommernis hadden gevoeld met het straatarme en uitgehongerde volk – eindigden onder veel gejoel op het schavot. Zo ook Lodewijk XVI en zijn exorbitant luxueus levende vrouw Marie Antoinette van Oostenrijk. Of zij werkelijk ‘Als ze geen brood hebben, dan eten ze toch cake!’ heeft gezegd toen het gepeupel aan de poort stond, is omstreden, maar niet minder legendarisch.
Isle Of St. Helena - Mary Black
De grote, kleine generaal Napoleon Bonaparte veroverde Europa en duldde zelfs geen kerk boven zich. Om die reden nam hij de kroon uit handen van de Paus en kroonde hij zichzelf tot keizer in 1904. 17 jaar later stierf hij, verslagen en slechts omringd door een paar laatste volgelingen, op het eiland Sint-Helena, zoals vol mededogen beschreven in deze folk-ballad.
Queen Victoria - Leonard Cohen
De machtige Britse koningin Victoria regeerde van 1837 tot 1901 over een rijk waar de zon nooit onder ging. Zij leefde zelf sober en zedig en eiste dit ook van haar onderdanen tijdens het preutse Victoriaanse tijdperk. De Canadese dichter en zanger Leonard Cohen roept de puriteinse koningin dan ook aan om hem te helpen met het straffen van zijn losbandige vriendin.
War - Bob Marley & the Wailers
De Ethiopische keizer Haile Selassie was een omstreden vorst die van 1930 tot 1936 en van 1941 tot 1974 regeerde. Hij ijverde voor onafhankelijkheid, vooruitgang en vrede, maar was ook een despoot die zijn onderdanen alleen in knielende houding rond zich duldde. Desalniettemin werd hij de redder, zelfs de Jezus Christus van de Jamaicaanse Rastafaribeweging. Volgeling Bob Marley zette Selassie’s krachtige speech over oorlog op muziek.
True Love - Grace Kelly
Bestaan er nog sprookjes binnen het moderne monarchisme? Ieder goed koninklijk huwelijksfeest heeft natuurlijk nog steeds grootse allures. En nog in de 20ste eeuw was er het idyllische verhaal van de geliefde Amerikaanse actrice Grace Kelly die prinses Grace van Monaco werd door haar huwelijk met Reinier III van Monaco. Maar ook in dit geval blies een fataal auto-ongeluk het sprookje uit.
Samenstelling en tekst: Mark Ritsema
Vormgeving: Judith de Rond
