Impulse! ontstond naar de visie – met voor die tijd high end producties - van producer en a&r manager Creed Taylor. De hoesontwerpen – prachtige hardkartonnen klaphoezen met artistieke fotografie en kenmerkende oranje-zwarte ruggen – kwamen van huisontwerper Fran Scott. Zij verzon ook het uitroepteken achter de labelnaam en baseerde hierop het iconische ‘i!’-logo. Onder de eerste namen die Taylor tekende bevond zich John Coltrane. Met zijn baanbrekende en succesvolle albums op het gebied van modal- en avant-gardejazz, plaveide de Amerikaanse saxofonist gedurende de jaren 60 de weg voor het label als toonaangevend medium voor nieuwe en revolutionaire jazz. Impulse! wordt daardoor ook wel liefdevol bestempeld als ‘The house that Trane built’.
Geen wonder dat Coltrane als rode draad loopt door deze Impulse! playlist vol avontuurlijke en soms onstuimige modal, spiritual, avant-garde- en freejazz. Muziek die decennia later nog niets aan kracht heeft ingeboet en zelfs meer dan ooit van invloed is op de hedendaagse jazz. Luister maar:
Stratusphunk – The Gil Evans Orchestra
Tot de eerste uitgaven (catalogusnummer A-4) van Impulse! behoort het orkestrale jazzalbum Out Of Cool (1961) van Gil Evans en zijn orkest. De Amerikaanse pianist, componist en arrangeur is op dat moment vooral bekend om zijn werk met Miles Davis op Porgy And Bess (1959) en Sketches Of Spain (1960). Het vervolgalbum Into The Hot verschijnt een jaar later. Het zijn de enige albums van Evans op Impulse!.
Cascades - Oliver Nelson
Een succesvolle productie van Taylor is die van het album The Blues And The Abstract Truth (1961) van saxofonist Oliver Nelson. Taylor weet een band vol coryfeeën te strikken voor de opnames en ook de artistieke titel is naar verluid van zijn hand. Het zijn de hoofdingrediënten voor een jazzklassieker.
Greensleeves - John Coltrane
John Coltrane stapt in 1960 uit de band van Miles Davis om zelf definitief bandleider te worden. Na een korte periode bij Atlantic Records tekent hij in 1961 bij Impulse!. Taylor belooft hem alle ruimte en middelen om te kunnen experimenteren. Op Africa/Brass (1961), zijn eerste album voor het label kiest Coltrane voor een big band. Met arrangementen van Eric Dolphy ligt het album in het verlengde van de modal jazzalbums My Favorite Things en Olé Coltrane die dat jaar nog bij Atlantic verschijnen.
Mood Indigo - Duke Ellington
Dankzij de succesvolle start van Impulse! wordt Taylor benaderd door MGM om leiding te geven aan Verve Records. Na zijn vertrek komt Impulse! onder leiding te staan van Bob Thiele. Hij is een ervaren producer, maar weet weinig van de nieuwe ontwikkelingen in de jazz, waar Coltrane een belangrijke exponent van is. Helden van de vooroorlogse jazz zijn echter ook welkom op het label, zoals de gevierde orkestleider en componist Duke Ellington in een onderonsje met saxofonist Coleman Hawkins. Ook Coltrane leent op een later album zijn spel graag aan Ellington.
Theme For Lester Young - Charles Mingus
Mood Indigo is ook te horen op Mingus Mingus Mingus Mingus Mingus (1964), een van de twee big bandalbums die componist en contrabassist Charles Mingus uitbrengt bij Impulse!. De stuurse en perfectionistische Mingus vaart wel bij de hoge productionele kwaliteitsnormen van Impulse!. Mingus Mingus Mingus Mingus Mingus en The Black Saint And The Sinner Lady (1963) behoren tot zijn beste en meest gelauwerde werk.
A Love Supreme Part I - Acknowledgement - John Coltrane
Thiele geeft Coltrane alle vrijheid om dieper te duiken in het spirituele avontuur dat hij zoekt in zijn muziek. Eind 1964 nemen zij het meesterwerk A Love Supreme op dat in februari 1965 verschijnt. De suite in vier delen is Coltrane’s ode aan de universele God of zijn persoonlijke God, die hem vervult met liefde en inspiratie. Het is ook een van de bestverkochte jazzalbums ooit, wat Coltrane tot de ster van de nieuwe jazz maakt.
Malcolm Malcolm Semper Malcolm - Archie Shepp
Door het succes van A Love Supreme omarmt Impulse! de free- en avant-gardejazz. Op voorspraak van Coltrane krijgen jonge muzikanten de kans bij het label. Zoals saxofonist Archie Shepp die eerder meespeelt op een (pas veel later verschenen) kwintet versie van A Love Supreme. Hij bouwt een grillig oeuvre op waarin woeste, op Afrikaanse ritmes geschoeide freejazz en geëngageerde poëzie en spoken word worden afgewisseld met opvallend traditionele jazz. ‘Fire music’, noemt Shepp het graag zelf.
We Kiss In A Shadow - Sonny Rollins
Als de beste naoorlogse saxofonisten worden Coltrane en Sonny Rollins vaak in een adem genoemd. Maar hun stijlen zijn verschillend waarbij Rollins veel meer geworteld is in de bop en zich ook nauwelijks laat verleiden tot avant-garde. East Broadway Run Down dat hij opneemt met de ritmesectie van Coltrane, verschijnt op Impulse! in 1966 en behoort tot zijn meest experimentele werk.
The Shadow Knows - Marion Brown
Halverwege de Jaren 60 begint de stal van Impulse!, met Coltrane als aangever, steeds meer op een hechte familie van muzikale vrijdenkers te lijken. Leden van zijn bands als pianist McCoy Tyner, drummer Elvin Jones en saxofonist Pharoah Sanders maken ook eigen albums. Archie Shepp brengt in 1964 het album Four For Trane uit en saxofonist Marion Brown op zijn beurt in 1967 het album Three For Shepp.
For John Coltrane - Albert Ayler
De jazzwereld is geschokt als Coltrane in 1967 overlijdt aan leverkanker. Op zijn begrafenis speelt een van Coltrane’s helden, de freejazzpionier Albert Ayler. Saxofonist Ayler wordt in 1965 al door Coltrane naar Impulse! geloodst. Coltrane leeft nog net lang genoeg om Aylers ode aan hem te horen op het livealbum Albert Ayler In Greenwich Village (1967).
Astral Traveling - Pharoah Sanders
Shepp, Brown, maar ook trompettist Freddie Hubbard en saxofonist Pharoah Sanders spelen mee op Coltrane’s woeste freejazz extravaganza Ascension (1965). Daarna wordt Sanders lid van de band van Coltrane die deze lijn voortzet – een volledig vrij en structuurloos geluid dat ook veel Coltrane-fans te ver gaat. Op zijn eigen, succesvolle albums zet Sanders meer de lijn van het spirituele A Love Supreme voort, met veel invloeden uit niet-westerse muziek.
Journey In Satchidananda - Alice Coltrane
Ook Coltrane’s weduwe, pianist Alice Coltrane duikt dieper in de niet-westerse muziek. Met name de Indiase klassieke muziek en ragas, wat zij combineert met modal en avant-gardejazz. Halverwege de jaren 70 trekt zij zich geheel terug uit de muziekwereld om als Swami Turiyasangitananda een ashram in de heuvels van Californië te stichten. Met de jaren wint haar spiritual jazz alleen maar aan erkenning.
Lucy In The Sky With Diamonds - Makaya McCraven
Gedurende de Jaren 70 lost Impulse! langzaam op en wordt het uiteindelijk opgenomen in The Verve Music Group. Gedurende de jaren 90 verschijnt de catalogus op cd’s met opnieuw opvallende oranje-zwarte ruggen, die je moeiteloos uit een rij cd’s pikt. Door de hernieuwde waardering voor spiritual jazz, met in het bijzonder John en Alice Coltrane en Sanders, begint Impulse! in de nieuwe eeuw ook weer namen te tekenen. Bijzonder is het project A Day In The Life: Impressions Of Pepper (2018) waarop een keur van aanstormende jonge jazzmuzikanten Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band (1967) van The Beatles op eigen wijze interpreteert.
To never Forget The Source - Sons Of Kemet
Een opvallende naam tussen de nieuwe artiesten op Impulse! is die van Shabaka Hutchings. Deze Britse saxofonist kan gezien worden als kopstuk van de recente Britse jazzrenaissance. Hij verdeelt zijn tijd voornamelijk tussen het elektronisch getinte The Comet Is Coming, de Zuid-Afrikaanse spiritual jazzband Shabaka And The Ancestors en het sterk ritmische, afro-Caribisch gekleurde Sons Of Kemet. Net als Coltrane gaat Hutchings altijd diep in zijn spel en de themathiek van zijn muziek.
Village Blues (Take 2) - John Coltrane
Natuurlijk wordt het erfgoed van het 60-jarige label gekoesterd met nieuwe, al of niet opgepoetste uitgaven van oud werk. Nog bijzonderder zijn de nieuwe vondsten die worden gedaan in de archieven. Zo was het nauwelijks bekend dat Coltrane in 1964 de studio indook om muziek op te nemen voor de Canadese filmhuisfilm Le Chat Dans Le Sac. Het gaat hier om nieuwe uitvoeringen van bekende composities als Naima en Traneing In. Het bijzondere aan de opnames die in 2019 werden uitgebracht op het album Blue World, is dat Coltrane deze voor het eerst uitvoert met zijn vaste kwartet, waarmee hij datzelfde jaar nog A Love Supreme opneemt.
Samenstelling en tekst: Mark Ritsema
Vormgeving: Judith de Rond
Illustratie: JE22374
