Terug naar boven

Muzikale wereldreis (13): De uithoeken van Frankrijk

De Tour de France en wellicht ook weer de eigen vakantie: Frankrijk is voor veel Nederlanders deze zomer weer even het centrum van de wereld. Daar hoort natuurlijk Franse muziek bij. Muziekweb heeft een omvangrijke collectie chansons (hier te vinden), maar voor deze aflevering van ‘Muzikale wereldreis’ blijven we weg van Parijs en reizen we naar de uithoeken van Frankrijk, want Frankrijk is zoveel meer dan chansons alleen.

“Hoe kan je een land besturen waar je 246 verschillende soorten kaas hebt” schijnt Charles de Gaulle ooit verzucht te hebben. De Gaulle besefte goed dat Frankrijk eigenlijk vele landen is (ook al willen sommige Parijzenaars dat maar niet geloven). Die diversiteit uit zich ook in de muziek.

Neem bijvoorbeeld de muziek uit Bretagne, die meer raakvlakken heeft met de Keltische muziek van de Britse eilanden, dan met de muziek uit de rest van Frankrijk. Bretagne heeft zijn eigen taal, het Bretons, die ook in de muziek tot uiting komt. De Bretonse volksmuziek maakte vanaf de jaren 70 een opvallende opleving door. Aanjager was de harpist/fluitist/doedelzakspeler Alan Stivell die met het album Chemins de Terre (1972) voor het eerst rock en Bretonse folkmuziek combineerde. Stivell is inmiddels een legende, die navolging kreeg van groepen zoals Ar Re Yaouank, Tri Yann en Les Ramoneurs de Menhirs.

Alan Stivell – An dro novez

Wanneer we vanuit Bretagne een heel stuk zuidwaarts gaan, komen we vlak voor (en ook over) de Spaanse grens de Basken tegen. De Basken wonen al heel lang in dit gebied en ook zij koesteren hun traditionele muziek. De beroemdste muzikale Bask was trouwens de componist Maurice Ravel. Een in Frankrijk geliefde Baskische groep is Sustraia wier muziek in dit fragment wel iets wegheeft van onze eigen Rowwen Hèze. Sustraia werd in 1992 opgericht en heeft een ijzersterke live-reputatie. De titel van het onderstaande lied is een samentrekking van de woorden ‘fandango’ (een Spaanse dans) en ‘gogor’, het Baskische woord voor hard en ruig.

Sustraia – Fandangogor

Door naar Occitanië, een prachtige streek in het zuidoosten van Frankrijk. Een gebied met een rijke muziekhistorie, want hier kwamen de middeleeuwse troubadours vandaan. De ‘trobadors’ zoals ze in het Occitaans worden genoemd waren singer/songwriters ‘avant la lettre’: ze schreven hun eigen liedjes en voerden die ook uit. Dat die eeuwenoude muziek nog springlevend is, blijkt wel uit dit verzamelalbum. De bekendste groep die in het Occitaans zingt is de uit Marseille afkomstige formatie Massilia Sound System. Ze maken een unieke mix van hiphop, dancehallreggae en Occitaanse troubadourmuziek.

Massilia Sound System – Jompa vò

Corsica heeft ook zijn eigen stem, of beter gezegd meerdere stemmen, want het eiland is vooral beroemd om zijn polyfone muziek. Dat betekent dat een koor drie verschillende stemmen zingt: een lage toon (‘bassu’), een middenregister (‘siconda’) en de hoge stemmen (‘terza’) die de muziek harmonisch versieren. Luister maar naar dit voorbeeld:

Les Nouvelles Polyphonies Corses – Giramondu

We eindigen onze reis in de Elzas. Een streek die beroemd is om zijn voortreffelijke keuken, maar die muzikaal minder op de kaart staat. De Elzas was eeuwenlang het toneel van oorlogen tussen Duitsland en Frankrijk. Dat zou je niet zeggen wanneer je de vreedzame muziek van het Elzasser duo Au Gré des Vents beluistert. Ook zij zingen niet in standaard-Frans, maar in het Elzassisch, een aan het Duits verwante taal waarvan er steeds minder sprekers zijn.

Au Gré des Vents – Muess ich denn

We hopen dat deze reis door de iets minder bekende delen van Frankrijk u goed beviel. Hoort u liever toch een goed chanson? Hier is onze top-5 met favoriete verzamelalbums van het Franse lied.
1. Chanson : een gezongen geschiedenis van Frankrijk
2. Vive La France top 100
3. Formidable! : 40 Franse chansons van Stromae tot Aznavour
4. La vie en rose : de mooiste Franse chansons
5. Vic van de Reijt présente Les meilleurs 69

(PdK)