Het orgel en het orkest zijn als keizer en paus, aldus een gevleugelde uitspraak van Berlioz. Twee grootheden, met ieder een eigen domein. Krijg die twee maar eens samen in één concert. En toch is er zo nu en dan een componist die erin slaagt om het majestueuze orgel te combineren met de wervelende orkestkleuren. En dan is het effect onvergetelijk, zoals blijkt uit deze voorbeelden.
Camille Saint-Saëns - Symfonie nr.3 (1886) 'Met dit werk heb ik al het mogelijke gegeven. Ik ben niet in staat ooit weer zoiets te schrijven', aldus
Saint-Saëns over zijn derde en laatste symfonie voor orkest met orgel. Iedereen kent het thema waarmee de finale opent. Deze melodie haalde in 1978 de hitparades als de popsong
If I had words (Scott Fitzgerald & Yvonne Keeley).
Aaron Copland – Symfonie voor orgel en orkest (1924) Een nog jonge
Aaron Copland schreef deze symfonie voor de Amerikaanse tournee van zijn lerares
Nadia Boulanger. Coplands volwassen stijl is al helemaal aanwezig: lange, onderkoelde melodieën tegenover aanstekelijke Amerikaanse dansritmes. Of, zoals dirigent Daniel Tosi het zei: ‘Een jazzy atmosfeer, bijgekleurd met oude kerkzangen’.
Percy Grainger - English dance (1899-1925) English dance is de bescheiden titel van dit wervelende klankspektakel van
Percy Grainger. De orkest- en orgelklank zijn hier volledig in elkaar opgegaan. ‘Het is alsof de totale (Engelse) bevolking aan het dansen is geslagen’, aldus het commentaar van Graingers collega
Gabriel Fauré.
Francis Poulenc - Concert voor orgel, pauken en strijkorkest (1938) Dit is één van de mooiste orgelconcerten ooit. Het orgel zingt hier als een Parijse chansonnière, wiens
Ne me quitte pas zowel werelds als religieus geïnterpreteerd kan worden. Het concert past daarmee in een rij van composities waarmee
Poulenc zich bekeerde tot het katholicisme.
Jeanne Demessieux - Poème op.9 (1949) Jeanne Demessieux was één van de grootste orgelvirtuozen aller tijden. In 1949 componeerde zij haar Poème voor orgel en orkest. De drie delen volgen elkaar naadloos op.
Samuel Barber - Toccata festiva op.36 (1960)
Barber componeerde de Toccata Festiva voor de feestelijke ingebruikname van een nieuw orgel in de concertzaal van het Philadelphia Orchestra. Halverwege het concert horen we een spectaculaire solopassage voor het pedaal.
Tristan Keuris - Concert voor orgel en orkest (1993) Tristan Keuris was een meester in het orkestreren. In dit concert is het orgel dan ook nauwelijks een echte solist. Het instrument mengt zich voortdurend met de kleuren van het orkest.
