Terug naar boven

Basiscollectie klassiek: Verdi's Macbeth

De Italiaanse operacomponist Giuseppe Verdi had een groot ontzag voor Shakespeare. Toen hij een operabewerking ging maken van Shakespeare’s Macbeth, schreef hij aan zijn tekstschrijver: “Deze tragedie is een van de grootste creaties van de mens! Als we er niet iets groots mee kunnen doen, laten we dan tenminste proberen iets buitengewoons te doen.” Verdi deed inderdaad iets buitengewoons. In een tijd dat het Italiaanse publiek dol was op belcanto, wilde hij niet dat zijn Lady Macbeth mooi zong. Haar stem moest hard, geknepen en donker klinken.

Shirley Verrett (o.l.v. Claudio Abbado) probeert niet al te mooi te zingen in de aria van Lady Macbeth: Vieni, T'Affretta.

Macbeth is een van de bloederigste opera's die Verdi componeerde. Het verhaal is een ingekorte versie van Shakespeare's werk. Macbeth en Banco, twee generaals in het leger van de Schotse koning, komen een groep heksen tegen. Zij voorspellen dat Macbeth koning zal worden maar dat de nakomelingen van Banco verder zullen regeren. Macbeth schrijft erover aan zijn vrouw Lady Macbeth, die hem vervolgens aanspoort de Schotse koning te doden.

Macbeth (Sherill Milnes) heeft net de koning vermoord (Duet uit de eerste akte).

Macbeth wordt koning, maar het brengt hem geen rust. Ook Banco zal moeten sterven. Zo volgt de ene moord de andere op, maar de moorden eisen een tol op het geweten. Een tweede bezoek aan de heksen brengt geen verlichting. Macbeth en zijn vrouw, gedreven door paranoia, laten het hele land bloeden. Lady Macbeth wordt waanzinnig en wandelt in haar slaap: zij kan het bloed niet meer van haar handen wassen. Ze sterft en niet veel later wordt Macbeth vermoord door opstandelingen.

De opstandelingen (o.l.v. Claudio Abbado) roepen op het vaderland te verdedigen tegen Macbeth in La Patria Tradita.

Verdi was duidelijk geïnspireerd toen hij Macbeth componeerde. Hij lette op de kleinste details. Verdi beschouwde het duet van Macbeth en Lady Macbeth (uit de eerste akte) samen met de Slaapwandelscène als de belangrijkste dramatische momenten in de opera. Voor goede zanger-acteurs valt in deze scènes enorm veel te halen. Toch heeft Verdi de kritiek gekregen dat het karakter van Macbeth, vergeleken met Shakespeare, minder goed uitgewerkt is. Zijn portrettering van Lady Macbeth is echter fenomenaal.

Anna Netrebko als Lady Macbeth in de Slaapwandelscène.

De zwakste plek in de opera is misschien wel de weergave van de heksen. Hier blijken de mistroostige heuvels van Schotland toch wel heel ver verwijderd van het zonnige Italië. Verdi, een Italiaan van het pragmatische type, was ook niet de componist om de duistere, onheilspellende sfeer juist te treffen. Daartegenover staat dat de koorstukken van de heksen een sterke ritmische puls hebben die de opera vooruit stuwen (een kenmerk van Verdi's vroege stijl).

De heksen in de eerste akte van Macbeth (Ambrosian Opera Chorus o.l.v. Riccardo Muti)

Macbeth ging in 1847 in première en was een succes. De componist was trots op zijn werk. Maar toen de opera in 1865 opnieuw opgevoerd ging worden in Frankrijk, vond hij toch dat sommige stukken anders moesten. Zijn stijl was veranderd. De ritmiek had plaats gemaakt voor een rijke schakering aan orkestkleuren en samenklanken. De muziek voor de heksen uit de derde akte werd een stuk onheilspellender gemaakt. Verdi componeerde ook nog een prachtige nieuwe aria voor Lady Macbeth (La Luce Langue) en een mooi koorstuk (O Patria Oppressa). Ondanks de stijlbreuk wordt de versie uit 1865 tegenwoordig het meest opgevoerd.

Verdi's nieuwe muziek voor de heksen in de derde akte (Coro del Teatro alla Scala di Milano o.l.v. Claudio Abbado).

Van Macbeth zijn meerdere opnamen op dvd verschenen. Wie zich graag in middeleeuws Schotland waant, kan kijken naar de operaverfilming van Macbeth met Leo Nucci en Shirley Verrett. De film werd overigens in de Ardennen opgenomen. Daarnaast is de Metropolitan-voorstelling uit 2014 een aanrader vanwege de geweldige cast, onder wie Anna Netrebko en Zeljko Lucic.

(CP)