Terug naar boven

Van Eigen Bodem: Polderklezmer

Klezmer is de Joodse bruiloftsmuziek die rond 1900 ontstond in Oost-Europa. Met de vele miljoenen immigranten verhuisde de muziek mee naar de Verenigde Staten. Tot op de dag van vandaag is New York het ‘klezmerhart’ van de wereld. Toch werd en wordt er ook in Nederland genoeg klezmer gemaakt. Hieronder zijn vijf voorbeelden te beluisteren van Nederlandse klezmer.

De bekendste Nederlandse klezmergroep is de Amsterdam Klezmer Band. De AKB is ver buiten de landsgrenzen bekend. Zo was de groep al te zien in Brazilië, Mexico en Zuid-Korea. In eigen land speelde de groep op bekende festivals als Oerol en Lowlands. Amsterdam Klezmer Band speelt een moderne vorm van klezmer. Invloeden uit jazz, dance, bollywood of Braziliaanse muziek worden gemakkelijk ingepast.Op het album Blitzmash speelde de AKB samen met de meest uiteenlopende artiesten, zoals Lilian Vieira, Benjamin Herman en Kyteman.

Amsterdam Klezmer Band & Lilian Vieira – Op je hoede

Een andere Nederlandse klezmergroep draagt, net als de AKB, haar woonplaats in de bandnaam. Klezmokum werd in 1989 opgericht door de Amerikaanse Amsterdammer Burton Greene. Ook Klezmokum stoeit met andere genres (vooral jazz), maar de groep neemt ook getrouwe bewerkingen van Oost-Europese klezmertraditionals op.

Klezmokum – Russian sher #5

Voor een theatershow bewerkte Klezmokum ook liedjes uit de musical Anatevka. Deze van oorsprong Amerikaanse musical was voor veel Nederlanders de eerste kennismaking met klezmermuziek. In de Nederlandse bewerking schitterde Lex Goudsmit in de hoofdrol. In zijn rol van Tevje, een arme melkman in tsaristisch Rusland, droomde Goudsmit in het lied Als Ik Toch Eens Rijk Was van een zorgeloos leven met voldoende geld. De muzikale begeleiding is onmiskenbaar beïnvloed door klezmermuziek.

Lex Goudsmit – Als ik toch eens rijk was

Je hoeft helemaal niet Joods te zijn om klezmer te spelen. Dat bewijst de Friese groep Di Gojim al vanaf 1988. De bandnaam betekent in het Jiddisch ‘niet-joden’. Di Gojim heeft oude klezmersongs vertaald van het Jiddisch naar het Nederlands of zong nieuw materiaal in Nederlands. Onder meer Robert Long en Ivo de Wijs leverden liedteksten aan.

Di Gojim – De blauwe engel

Het woord ‘klezmer’ is tegenwoordig een aanduiding voor de muziekstijl, maar 100 jaar geleden sloeg deze term op de muzikanten zelf. Een violist of zanger die zijn geld verdiende door op joodse bruiloften te spelen was een ‘klezmer’. Voor de Tweede Wereldoorlog werd op joodse bruiloften vooral Jiddisch gesproken, zeker in Oost-Europa. In Nederland was Jiddisch minder wijd verspreid, maar de meeste Nederlandse joden begrepen het wel. Een van hen was Leo Fuld. De in Rotterdam geboren Fuld gold in de jaren 50 en 60 als de bekendste vertolker van het Jiddische lied. Vlak voor de oorlog vertrok Fuld naar Engeland, zodat hij de Tweede Wereldoorlog (in tegenstelling tot het grootste deel van zijn familie) wel overleefde. In A Poylish Yidl bezingt hij het leven van een klezmer die zijn brood verdient door te zingen op bruiloften. Precies zoals Fuld dat in Nederland deed voordat hij in Amerika successen vierde als zanger van het Jiddische lied.

Leo Fuld – A Poylish yidl

(PdK)