Terug naar boven

Basiscollectie klassiek: Claude Debussy

In een tijd dat heel Europa in de ban was van de muziek van Wagner wist Claude Debussy (1862-1918), ondanks een tijdelijke Wagnerisme-fascinatie, het hoofd koel te houden en zijn eigen originele en puur-Franse muziekstijl te ontwikkelen vol kleur en verfijning.

Achille-Claude Debussy's vader was een kleinhandelaar in keramiek en porselein en later een onbeduidende ambtenaar op een kantoor van de spoorwegmaatschappij in Parijs. Zijn moeder zou vrij gewelddadig zijn geweest. Gelukkig werd zijn muzikale talent vroeg ontdekt en gestimuleerd door onder andere zijn tante Clémentine en zijn peetouders, waardoor hij naar het conservatorium kon.

Na zijn studie werd hij in 1880 pianoleraar voor kinderen van de rijke mevrouw Nadezha von Meck, die tevens de weldoenster was van de Russische componist Tsjaikovski. Dankzij haar maakte Debussy reizen naar Zwitserland, Italië en Rusland. In 1884 won hij de Prix de Rome met zijn cantate L'enfant prodigue (De verloren zoon) en mocht enkele jaren in Rome doorbrengen.

Terug in Parijs in 1886 raakte hij tijdelijk onder de invloed van Richard Wagner, maar hij verwierp het Wagnerisme vrij snel weer. Hij leerde de eigenzinnige componist Erik Satie kennen, die hem stimuleerde muziek te schrijven die tegen de academische conventies in ging. De Suite Bergamasque was een van de eerste composities waarin Debussy zijn eigen stem vond, met minder hiërarchie en meer vrijheid in de samenklanken. Het ene akkoord hoefde niet per sé op te lossen in een ander akkoord.

Clair de Lune uit Suite Bergamasque, pianist Jean-Efflam Bavouzet (zie album)

De zich koel voordoende maar uiterst gevoelige, wat schuwe Debussy leidde een bohemién leven waarin hij moeilijk financieel kon rondkomen. De komst van zijn eerste geliefde Gabrielle Gaby Dupont bracht een periode van jarenlange rust en stabiliteit, die vruchtbaar was voor zijn creativiteit.En geleidelijk raakte hij steeds meer bekend in de Parijse kunstgemeenschap, bijvoorbeeld door zijn Strijkkwartet uit 1893.

Strijkkwartet, Ebène kwartet (zie album)

Voor Debussy vormde muziek niet zijn enige inspiratiebron, maar juist en vooral de beeldende kunst en literatuur. De zinnelijke beeldhouwkunst van Camille Claudel, de kleurrijke schilderijen van William Turner of Claude Monet en de verfijnde Japanse prenten van Hokusai. Vooral de mysterieuze kunst van de symbolisten fascineerde hem mateloos, bijvoorbeeld die van de Amerikaanse schrijver en dichter Edgar Allan Poe en de Noorse schilder Edvard Munch. Ook raakte hij tijdens de Wereldtentoonstelling van 1889 geboeid door de exotische en oriëntaalse klanken van niet-westerse muziek als de Javaanse gamelanmuziek.

Debussy's opera Pelléas et Mélisande uit 1902 wordt beschouwd als het meesterwerk van het Franse symbolisme. Ondanks een eerste koele ontvangst zou dit werk uiteindelijk veel indruk maken op de muziekwereld.

Fragment uit Pelléas et Mélisande, tenor Wolfgang Holzmair, Choeur Orchestre National de France, dirigent Bernard Haitink. (zie album)

Inmiddels was Debussy zelf ook een muziekcriticus geworden die columns schreef onder het pseudonym Monsieur Croche. En had hij een nieuwe vrouw leren kennen, Lilly Texier. In 1899 trouwde hij met het modellenmeisje van eenvoudige komaf.

Debussy maakte zijn dirigeerdebuut met zijn orkestrale drieluik La Mer. Een prachtig voorbeeld van Debussyisme. Vol vrijheid in vorm, harmonie en klankkleur. Echt Franse muziek. In Debussy's werkkamer hing jarenlang Hokusai's prent van De grote golf van Kanagawa en deze sierde ook de voorkant van de eerste uitgave van La Mer.

Deel 1 uit La mer, Concertgebouworkest, dirigent Bernard Haitink (zie album)

Nauwelijks vier jaar na zijn huwelijk met Lilly leerde Debussy zijn grote liefde kennen, Emma Bardac. Zij was jong getrouwd met een rijke bankier en moeder van twee volwassen kinderen. Velen spraken er schande van dat zij ging scheiden en samenwonen met Debussy. In 1905 werd hun dochtertje Claude-Emma Chouchou geboren. Zijn pianocyclus Children's Corner droeg hij aan haar op.

Net als zijn vroege voorbeeld Chopin componeerde ook Debussy pianobundels met Preludes en Etudes. Hieronder volgt een luisterfragment van zijn eerste prelude, gespeeld door Debussy-specialist Walter Gieseking.

Prélude boek 1 nr.1 Danseuses de Delphes, pianist Walter Gieseking (zie album)

Na jarenlange darmklachten bleek Debussy te lijden aan darmkanker. Hij onderging nog een operatie, niet ter genezing maar als uitstel. Hij overleed in 1918. Zijn geliefde dochtertje Chouchou zou al een jaar later sterven aan difterie. Emma stierf pas in 1934. De verzamelbox The Debussy Edition bevat een compleet overzicht van Debussys muziek.

(SvdP)