Terug naar boven

Basiscollectie klassiek: Charles Ives

De Amerikaan Charles Ives (1874-1954) verkoos een carrière in de verzekeringswereld in plaats van een onzeker bestaan als voltijdcomponist. Componeren deed hij wel in zijn vrije tijd. Dan experimenteerde hij er lustig op los. Pas tientallen jaren later werd zijn originele muziek in brede kring ontdekt, uitgevoerd en als waardevol erkend.

Ives' vader George was de enige in de toonaangevende familie die iets met muziek deed. Hij was dirigent van koren en blaasorkesten in Danbury. Zoon Charles kreeg al vroeg orgel- en pianoles en later speelde hij drums in vaders blaasorkest. Vader gaf hem ook zijn eerste muziektheorielessen en stimuleerde hem daarmee te experimenteren en juist los te komen van die regels.

Ives groeide op in een kerkelijke omgeving. Op 14-jarige leeftijd werd hij de jongste betaalde kerkorganist van de staat. Voor kerkdiensten componeerde hij veel koormuziek, gebaseerd op bekende Protestantse hymnes en psalmen.

Psalm 135 "Praise ye the Lord" - SWR Vokalensemble Stuttgart, Marcus Creed (dirigent) (zie album)

In Danbury componeerde hij vooral marsen voor blaasorkesten en andere praktische muziek voor shows en clubs. Als student aan de prestigieuze Yale Universiteit bleef hij populaire muziek schrijven. Maar tijdens zijn muziekstudie kon hij voor het eerst uitgebreid naar serieuze klassieke muziekconcerten gaan, waar men luisterde naar muziek puur om de muziek. Toch hield Ives ervan om buitenmuzikale onderwerpen tot uitbeelding te brengen in zijn muziek. Bijvoorbeeld zijn herinneringen aan een zomerkamp.

Symfonie nr.3 "The camp meeting" - Northern Sinfonia, James Sinclair (dirigent) (zie album)

Na zijn studie verhuisde hij naar New York en werd succesvol als klerk bij een verzekeringsmaatschappij. Later richtte hij zijn eigen bedrijf Ives Co. op. In de avonden, weekenden en vakanties componeerde hij in zijn vrije tijd, ongehinderd door het oordeel van critici.

In 1908 trouwde hij met Harmony. Zij gaf hem veel zelfvertrouwen en stimuleerde hem enorm in zijn componeren. Ze hielp hem doelen en onderwerpen te vinden. Bijvoorbeeld in literatuur, bepaalde herinneringen en de vaderlandsliefde voor Amerika.

Ives was dol op de liederen van Stephen Foster, patriottische liederen, gospel, hymnes en cabaret. Zelf schreef hij ook honderden liederen. In 1922 bundelde hij 114 van zijn liederen en liet een privé-oplage uitbrengen om cadeau te geven aan vrienden.

General William Booth enters into heaven - Thomas Hampson (bariton), San Francisco Symphony, Michael Tilson Thomas (dirigent) (zie album)

Pas in de loop van de tijd kwam bij Ives en de buitenwereld het besef dat het goed was om zijn composities te gaan publiceren en uit te voeren. Componist Henry Cowell werd een groot pleitbezorger van Ives muziek. Ives werd vanwege zijn eigenzinnige muziek gebombardeerd tot experimentalist. Ives citeerde werk van andere componisten, hield van wrange samenklanken en van een bonte collage van verschillende muziekjes door elkaar. Een voorbeeld van Ives' pittige en complexe muziekstijl: het eerste deel van Ives' tweede pianosonate bijgenaamd "Concord, Mass., 1840-1860".

Pianosonate nr.2 "Concord, Mass., 1840-1860" - Marc-André Hamelin (piano) (zie album)

Enkele keren in zijn leven leed Ives aan zenuwinzinkingen, wat men tegenwoordig 'burn-out' of overspannenheid zou noemen. Dit maakte hem extra bewust van zijn sterfelijkheid en hielp hem zijn muziek beschikbaar te stellen voor latere generaties. Op oudere leeftijd kreeg hij ook suikerziekte. Als een van de eersten kreeg hij daar een insuline-behandeling voor.

We sluiten af met Ives' bekendste werk, The Unanswered Question. De mooiste en puurste muziek, met langzame verschuivingen van melodielijnen en klanken. Een prachtig stuk om in zijn geheel te beluisteren!

The Unanswered Question New York Philharmonic Orchestra, Leonard Bernstein (dirigent) (zie album)

(SvdP)