Terug naar boven

Curiosa klassiek: Een droevig lied

Het leven is wreed. Helaas wordt het lijden onnodig vergroot door wat mensen elkaar aandoen. Eén van de meest droevige liederen ooit is Une jeune fillette. Zoals zo vaak telt ook hier de eer van de clan. Een verliefd meisje is door haar wrede familie naar een klooster verbannen. Hier is ze voor altijd gescheiden van haar vriend. Ze smeekt de Maagd Maria om een eind aan haar lijden te maken. Ze zegt vaarwel tot haar vader, moeder en medezusters. Alleen in de dood ziet ze nog een uitweg.

Une jeune villette (Arianna Savall & Il Desiderio)

Het lied speelde een rol in de indrukwekkende Franse film Tous les matins du monde (soundtrack van Jordi Savall). De film gaat over de misantropische gambaspeler Monsieur de Sainte-Colombe (Jean-Pierre Marielle), die teruggetrokken leeft na de dood van zijn vrouw. Zijn isolement wordt doorbroken door de ambitieuze en flamboyante gambaspeler Marin Marais (gespeeld door zowel Guillaume als Gérard Depardieu).

Les pleurs van Monsieur de Sainte-Colombe

De melodie van Une jeune fillette moet ergens in de zestiende eeuw zijn ontstaan. In Italië kende men de melodie als Monica (naar Madre non mi far monaca). Ook hier vertelde men volksverhalen rond het thema van het meisje dat gedwongen het klooster in moet. Het lied verbreidde zich in allerlei varianten over heel Europa. Talloze luitisten en klavecinisten bewerkten het en schreven er variaties over. De populariteit doet denken aan die andere tranentrekker, Flow my tears van John Dowland.

Flow my tears van John Dowland, gezongen door Sting

En zo komen we uit bij een ander meisje, Susanne van Soldt. Haar Calvinistische familie was vanuit Antwerpen naar Londen gevlucht, waar Susanne in 1586 werd gedoopt. Later verhuisde de familie naar de Lage Landen. Als dertienjarige kreeg het meisje les op het klavecimbel. Kennelijk stelde iemand een boekje voor haar samen, dat de geschiedenis inging als het Susanne van Soldt manuscript (1599). In dit boekje bevindt zich o.a. een Allemande de la nonette, een zoveelste variant van het droevige lied.

Almande de la nonette uit het Susanne van Soldt manuscript

William Byrd componeerde een drietal zeer fraaie variaties over La Monica. Zijn bijdrage werd opgenomen in het beroemde Fitzwilliam Virginal Book, onder de titel The Queen’s alman.

The Queen's alman van William Byrd

Het kon niet missen dat de populaire melodie werd geannexeerd voor kerkelijk gebruik. De bekendste versie is het koraal Von Gott will ich nicht lassen. Het lied werd door talloze Lutherse componisten onder handen genomen, waaronder Scheidt, Schütz, Buxtehude en Bach.

Koraalbewerking Von Gott will ich nicht lassen BWV.658 van Johann Sebastian Bach

(HJ)