De glasharmonica is ongetwijfeld het meest engelachtige curiosum van de klassieke muziek. Iedereen heeft het wel eens geprobeerd, kinderlijk eenvoudig als het is om met een natte vinger langs de rand van een wijnglas te strijken. Het resultaat is een hemelse klank die de rumoerige feestgangers verrast doet opkijken.
Zou je een aantal wijnglazen van verschillende grote bij elkaar zetten, dan zou je al een deuntje kunnen spelen. De Amerikaanse staatsman en uitvinder Benjamin Franklin kwam echter op het lumineuze idee om een hele reeks glazen schalen met elkaar te verbinden, draaiend rond een centrale as. Deze constructie (waarbij de schalen ronddraaien in een bak water) maakte het veel makkelijker om controle over de klank te houden. Het werd zo zelfs mogelijk om meerstemmig te spelen.
Voor even werd de glasharmonica een ware rage in de 18e eeuw. Het instrument raakte echter ook al gauw weer uit de mode. Sommigen dachten namelijk dat het instrument schade kon toebrengen aan het zenuwstelsel.
De meeste muziekstukjes voor glasharmonica stellen niet veel voor. Een uitzondering is het Adagio en Rondo dat Mozart componeerde voor de blinde speler Marianne Kirchgösner.
Een heel lief stukje is ook Mozarts Adagio KV.356, dat tegenwoordig meestal op orgel wordt uitgevoerd. En dan is er ook nog Melodram. Dit is een heel kort stukje van Beethoven waar een gesproken tekst bij hoort.
Ook in latere tijden werd de glasharmonica nog wel gebruikt, vanwege het mysterieuze klankeffect. Zo voegde Donizetti een glasharmonica toe aan de beroemde waanzinaria uit de opera Lucia di Lammermoor. Om praktische redenen wordt deze partij tegenwoordig meestal gespeeld door een fluit. De Franse sopraan Natalie Dessay zingt deze scène echter in de oorspronkelijke bezetting.
Tom Waits gebruikte de glasharmonica onder andere als intro voor de song Rainbirds.
(HJ)
