Hartverscheurend drama of effectieve tranentrekker? Al meer dan een eeuw lang brengt de opera Madama Butterfly mensen aan het snotteren. Het was Puccini's derde succesopera op rij (na La Bohème en Tosca). De componist leek een gouden formule ontdekt te hebben. Recht op je doel afgaan. Alles wat het drama op kan houden, uit de weg gaan. Voeg daaraan toe: een gave om beeldschone melodieën te componeren, muzikaal vakmanschap en een uitstekend gevoel voor sfeer en timing... en je hebt een meesterwerk.
Coro a bocca chiusa, Herbert von Karajan dirigeert (zie album)
Het verhaal van Madama Butterfly gaat als volgt. De Amerikaanse luitenant Pinkerton heeft een huis gekocht in Japan. Hij wil er gaan wonen met een vijftienjarig Japans meisje dat hij die dag zal trouwen. Heel handig, een contract voor 99 jaar dat je iedere maand kan opzeggen – zo vertelt hij de Amerikaanse consul. De consul waarschuwt hem dat het Japanse meisje het huwelijk wellicht serieus neemt. Maar hier wenst Pinkerton zich niet druk over te maken.
Tijdens het huwelijksfeest blijkt dat de jonge bruid, Madama Butterfly, zich voor haar man bekeerd heeft tot het christendom. Dit wekt de woede op van haar familie. Butterfly wordt verstoten en Pinkerton troost haar. Dan begint het beroemde liefdesduet. Pinkerton doet brandend van hartstocht en enigszins ongeduldig zijn liefdesverklaring, terwijl Butterfly alles ondergaat als een droom.
Mirella Freni en Luciano Pavarotti zingen het Liefdesduet in de beroemde versie van Herbert von Karajan (zie album)
In de tweede akte zijn we drie jaar verder. Pinkerton is lang geleden weggegaan en nooit teruggekomen. Het geld raakt op. Toch blijft Butterfly geloven in Pinkertons belofte dat hij terug zal komen. Ze weigert een huwelijksaanzoek van een rijke Japanse prins die haar als bijvrouw wil hebben, want ze is al getrouwd. Als de Amerikaanse consul haar voorzichtig probeert uit te leggen dat Pinkerton niet naar haar terug zal keren, laat ze hem geëmotioneerd haar zoontje zien. De consul belooft haar om Pinkerton te vertellen dat hij een kind heeft en gaat weg.
Angela Gheorghiu en Fabio Capitanucci als Butterfly en de consul (zie album)
Een kanonschot klinkt. Butterfly ziet de boot van Pinkerton de haven binnen varen. Hij is terug! Samen met haar trouwe bediende Suzuki versiert ze het hele huis met bloemen. Dan wacht ze geduldig op hem, samen met Suzuki en haar kind. De zon gaat onder, de avond valt en Butterfly wacht, de hele nacht...De volgende ochtend zit ze er nog steeds. Dan brengt ze haar kind naar bed en gaat op aanraden van haar bediende naar bed. Nauwelijks is ze weg of Pinkerton komt binnen samen met zijn Amerikaanse vrouw, Kate. Ze willen Suzuki's hulp om Butterfly te overtuigen het kind af te staan. Pinkerton kan de situatie al snel niet meer aan. Hij wil niet op Butterfly wachten en vlucht vol wroeging het huis uit.
Luciano Pavarotti als Pinkerton zingt Addio, fiorito asil (zie album)
Butterfly komt binnen. Als ze begrijpt wat van haar gevraagd wordt, zegt ze dat Pinkerton binnen een half uur het kind kan ophalen. Daarop gebiedt ze Suziki om alle ramen te sluiten. Ze neemt afscheid van haar kind, trekt zich terug achter een scherm en pleegt zelfmoord net zoals haar vader ooit deed in opdracht van de keizer. Ze doorsteekt zichzelf met hetzelfde zwaard.
Butterfly neemt afscheid van haar kind in een mooie filmversie: Ying Huang zingt Tu, tu, piccolo iddio (zie album)
Puccini's muziek wordt vaak filmisch genoemd, omdat bijna iedere handeling in muziek weergegeven wordt. De componist was goed in het weergeven van sfeer. Hij wist hoe hij de spanning kon opvoeren en vasthouden. Om de lokale sfeer te treffen verdiepte hij zich in Japanse muziek. Een van de belangrijkste muziekmotieven uit de opera is een Japanse melodie. Het motief is verbonden aan de zelfmoord van Butterfly's vader en verwijst ook naar haar eigen tragische lot.
Een Japanse melodie als noodlotsmotief in Madama Butterfly
Hoeveel verliefde mensen hebben niet hoopvol gewacht op een bericht dat nooit kwam, om op een dag ruw wakker geschud te worden uit hun droom van liefde? En hoe ondraaglijk is de gedachte om als ouder voor altijd afscheid te moeten nemen van je kind? Puccini voelde goed aan wat mensen raakte. Dus als u Madama Butterfly gaat zien, houdt zakdoeken bij de hand. Voor de zekerheid.
(CP)
