Terug naar boven

Curiosa klassiek: De genezende kracht van de muziek

Melancholie is van alle tijden, en de muziekgeschiedenis is dan ook vol met melancholische muziek. Maar kan muziek ons ook genezen van de melancholie? We beluisteren een paar therapeutische voorbeelden uit de klassieke muziek.

Pythagoras zou talloze geestelijke en lichamelijke ziekten genezen hebben door middel van speciale muziek. Zijn getallenleer onderbouwde niet alleen de muziektheorie, maar ook zijn visie op de mens (microkosmos) en zelfs zijn ideeën over het heelal (macrokosmos). Vandaar dat Pythagoras de verstoorde band tussen mens en kosmos kon herstellen door middel van therapeutische muziek.

De Bijbel vertelt het verhaal van de sombere koning Saul, die helemaal tot rust kwam bij het harpspel van de jonge herder David. Het verhaal is talloze malen geschilderd, onder andere door Rembrandt (afbeelding). De componist Kuhnau beeldde het verhaal uit in een van zijn Bijbelse sonates.

Davids muziek geneest op deze cd.

De muziek van Beethoven kent prachtige voorbeelden waarin de wanhoop therapeutisch overwonnen wordt. In zijn dagboek sprak Beethoven de hoop uit dat zijn muziek de hele mensheid zou genezen. Het langzame deel van het Kwartet op.132 is een danklied van een niet nader genoemd persoon na een langdurige ziekte. Waarschijnlijk was Beethoven zelf die persoon. Van april tot augustus 1825 was hij namelijk bedlegerig geweest.

Beethovens danklied wordt hier mooi uitgevoerd.

Op de Goede Vrijdag van 1857 zat Richard Wagner op de veranda van een villa nabij Zürich. Hij genoot intens van het ontluikende voorjaar, zo vertelde hij in zijn autobiografie. Ineens realiseerde hij zich hoe het lijden van de mens in scherp contrast stond met de prachtige bloemen en de zingende vogels. (Goede Vrijdag staat immers voor de kruisdood van Christus.) Deze diep doorleefde ervaring werd de basis van zijn laatste opera, Parsifal. In de derde akte heeft Wagner zijn natuurbeleving indrukwekkend verklankt. Er is alleen één probleem met het autobiografische verhaal: Wagner had het grotendeels verzonnen, om zo het mysterie rond de opera te vergroten...

Wagners betovering van Goede Vrijdag onder leiding van Christian Thielemann.

Towards Silence is een kamermuziekwerk van John Tavener. Hij liet zich hierbij inspireren door een oud Indiaas geschrift, de Mandukya Upanishad. De titel van het muziekstuk geeft letterlijk aan wat het bij de luisteraar wil bereiken: totale rust en stilte. Onderga het, en merk hoe de muziek na zo’n 30 minuten uitloopt op een betoverende klankdeken waarin alleen een klankschaal nog rondzingt.

Towards silence is op deze cd helemaal te beluisteren.

(HJ)