Na het onvoorziene en gigantische succes van Nevermind (1991) behoorde Nirvana plots tot de mainstream - juist datgene waar ze zich altijd tegen hadden afgezet. Een opvolger op een doorbraakplaat maken is voor elke band moeilijk, maar werd voor Nirvana bovendien een soort eerkwestie.
Nirvana - Heart-Shaped Box
Voor Kurt Cobain was vanaf het begin duidelijk dat hij af wilde van het vrij gelikte en gecomprimeerde geluid van Nevermind. Hoewel dat het goed deed op de radio, stond het ver af van hoe de band tijdens een concert klonk. De band wilde daarom terug naar het geluid van Bleach (1989). Die plaat was geproduceerd door Jack Endino, die eerder had gewerkt met andere bands die de grungescene mede vorm hebben gegeven, zoals Soundgarden en Mudhoney.
Soundgarden - Hunted Down
De keus viel uiteindelijk op Steve Albini als producer. Dit was voor Cobain voor een groot deel te danken aan diens bijdrage aan Pixies’ album Surfer Rosa. Albini had wat betreft zijn productiewerk een zeer uitgesproken filosofie en wilde vooral niet teveel interfereren in het creatieve proces van bands. Wat opnametechnieken betreft, stond hij bekend om het gebruik van grote aantallen microfoons om de akoestiek in de opnameruimte zo goed mogelijk te kunnen vastleggen. Albini zelf was aanvankelijk niet echt te spreken over Nirvana. Hij noemde de band 'R.E.M. met distortionpedalen' en nam de opdracht vooral aan omdat hij het anders sneu vond.
Pixies - Where Is My Mind?
Hoewel Cobain in de jaren voorafgaand aan de opnames problemen had ontwikkeld met drugsverslaving, was hij in de twee weken waarin de opnames plaatsvonden volgens bronnen gefocust en nuchter. De opnames verliepen dan ook voorspoedig, en in zes dagen stond alles erop. De band had vertegenwoordigers van Geffen Records, hun platenmaatschappij, bewust buiten de deur gehouden, maar toen deze achteraf het resultaat van de sessies konden beluisteren, waren ze - zacht gezegd - niet blij. Het geluid was volgens hen niet om aan te horen en ook op Cobains schrijfkunsten was kritiek. Zeker is dat de band zich van een experimentelere kant liet horen, zoals te horen in een nummer als Milk It.
Nirvana - Milk It
Maar ook de melodieuze kant van Nirvana ontbrak niet. Cobain vertelde altijd een groot fan te zijn geweest van The Beatles, en dan vooral John Lennon, wat naar voren kwam in het rustigere Dumb. Voordat het album uitgegeven kon worden, belandden Nirvana, Albini en het platenlabel in een merkwaardig soort touwtrekgevecht. Het label probeerde uit alle macht met technisch ingrepen het eindresultaat nog wat toegankelijker te maken, maar had daar wel de instemming van de bandleden voor nodig. Met dat doel openden ze de aanval op Albini, die als onbekwaam werd weggezet. De band zelf was ook niet helemaal tevreden en liet een aantal nummers opnieuw mixen.
Nirvana - Dumb
Hoewel de reacties aanvankelijk gemengd waren, is het album, dat verscheen in september 1993, toch één van de belangrijkste platen van de jaren 90 geworden. Cobain beweerde dat de teksten onpersoonlijk waren, maar of hij deze ontkenning zelf geloofde, is maar de vraag. Veel van zijn persoonlijke problemen passeren de revue. Daarin zijn, zeker achteraf, voortekenen te zien van zijn aanstaande zelfdoding, nog geen jaar na het verschijnen van het album, in april 1994. Het ‘Unplugged’-concert dat ze kort daarvoor hadden gegeven bevatte veel nummers van In Utero, die, mede door deze uitvoeringen, net zo onsterfelijk werden als hun auteur.
Nirvana - All Apologies
Ter ere van de 30ste verjaardag van In Utero verscheen onder andere de 30th Anniversary Super Deluxe Edition met vijf cd's en een mooi geïllustreerd boekwerk.
JV
