Speciaal voor Muziekweb stelden De Vries en Thibben een playlist samen die, geheel in de lijn van hun boek de meest avontuurlijk en soms ook obscure hoeken van de jaren 70 opzoekt.
Necromancer - Van Der Graaf Generator
Met een duistere, onheilspellende sound opende Van Der Graaf Generator de jaren 1970. Hoewel het bandgeluid pas écht karakteristiek zou klinken na de toetreding van saxofonist David Jackson, maakte de band al vanaf het eerste album The Aerosol Grey Machine (1969), onder de bezielde leiding van frontman Peter Hammill, duidelijk dat het hippie-optimisme van de jaren 1960 voorbij was.
21st Century Schizoid Man - King Crimson
De ultieme King Crimson-song staat op hun eerste album In The Court Of The Crimson King uit 1969. De band had datzelfde jaar hun debuut voor een groot publiek gemaakt als voorprogramma van de Rolling Stones in Hyde Park. Er was toen nog geen plaat. Die verscheen iets later en kwam als een schok: afwisselend hard en dromerig, bij vlagen nihilistisch, steevast subliem gespeeld. De concurrentie – men denke aan The Moody Blues, The Nice, Procol Harum – had het nakijken. Op 21th Century Schizoid Man werkt de band van gitarist Robert Fripp met vervormde vocalen, diverse maatsoorten en een instrumentaal tussenstuk. De openingszinnen zetten de toon: ‘Cat’s foot, iron claw/ Neurosurgeons scream for more/ Paranoia’s poison door/ 21st century schizoid man’.
Golden Hours - Brian Eno
Net als Robert Fripp is Brian Eno een centrale figuur in de ontwikkeling van de progressieve popmuziek. Zijn nog lang niet beëindigde carrière bestrijkt inmiddels ruim vijftig jaar, van het vroege Roxy Music tot de ambient waarmee hij roem oogstte. Het dromerige, melancholieke, door Eno zelf gezongen Golden Hours van de langspeler Another Green World uit 1975 speelt een voorname rol in het laatste hoofdstuk van Jonathan Lethams roman The Fortress Of Solitude (2003).
I Should Have Known Better – Wire
Op het derde album 154 (1979) presenteerde Wire gedurfde geluidscollages, waarbij synthesizers het bandgeluid definiëren. Brian Eno was hét grote voorbeeld. Met een nieuwe ‘continentale’ sound, waarin de duistere sfeer van de Koude Oorlog werd gevangen, provoceerde de band het punk- en postpunkidioom dat in Engeland domineerde.
Spoon – Can
De Duitse band Can excelleerde in lange improvisaties, maar kon ook goed in het gehoor liggende, korte nummers schrijven, zoals het 3:03 minuten durende Spoon dat zelfs als single werd uitgebracht en een Amerikaanse indie-band aan een naam zou helpen. Het plaatje haalde in 1972 een zesde plaats in de Duitse hitparade, wat niet in het minst te danken was aan het feit dat het nummer als soundtrack werd gebruikt voor de krimi miniserie Das Messer.
Ashes To Ashes - Tangerine Dream
Het Berlijnse Tangerine Dream geldt vandaag als pionier van de elektronische muziek. Maar de band startte als een psychedelische rockband. Het ruige gitaarwerk van Edgar Froese vormt de lijm van fraaie geluidscollages. ‘Wij gaan verder waar Pink Floyd ophoudt’, merkte Froese op. Het debuutalbum Electronic Meditation (1970) is een vergeten meesterwerkje (met de onlangs overleden synthesizer-wizard Klaus Schulze op drums).
Heart Of The Sunrise – Yes
Yes was aanvankelijk schatplichtig aan The Beatles en Crosby, Stills & Nash, maar ontwikkelde vanaf het derde album een geheel eigen geluid, gedragen door de hoge, zuivere stem van Jon Anderson. Heart Of The Sunrise komt van het album Fragile uit 1972, het eerste album in de beroemde bezetting met Rick Wakeman op keyboards, Chris Squire op basgitaar, Bill Bruford op drums en Steve Howe op gitaar. Het is een overweldigend prog-epos, maar de Beatles-lessen zijn niet helemaal vergeten, getuige het pakkende refrein.
In Memory Of Lady X – Noir
Progressieve rock wordt doorgaans geassocieerd met witte popmuzikanten. Maar tijdens de vroege jaren 1970 presenteerden ook veel Britse zwarte bands zich aan het poppubliek, waaronder Demon Fuzz, Cymande, Osibisa en Noir. Slechts één lp maakte Noir, We Had To Let You Have It (1971). In Memory Of Lady X mag vandaag als Black Lives Matter-anthem worden opgevoerd.
Makeshift Swahili - This Heat
Het Britse trio This Heat brak met het conservatisme van de popmuziek. De band beoogde het maken van authentieke muziek die elke stijl en elk genre tartte. Het geluid is virtuoos en complex - soms chaotisch, dan weer muisstil. Volgens popjournalisten was This Heat de missing link tussen psychedelica en punk. 'We zijn geen band en geen kunstproject - we zijn drie mensen', vertelde drummer Charles Hayward in een interview.
Melinda (More Or Less) - Curved Air
Curved Air behoorde tot de eerste lichting progressieve bands en viel op door de viool van Darryl Way en de zang van Sonja Kristina. Melinda (More or Less) van het derde album Phantasmagoria (1972) is een rustige, licht psychedelische song, prachtig gezongen door Kristina, die het een van haar favoriete nummers noemt. De rest van de band vond het minder, te folky, niet moeilijk genoeg en sloeg nukkig een ander pad in.
Aqualung - Jethro Tull
Het titelnummer van het bekendste album Aqualung (1971) van het Britse Jethro Tull bevat vrijwel alle elementen die de band beroemd maakte: een pakkende hardrock riff, vernuftige tempowisselingen, sterke zang, een gevoelig stukje in het midden en een tekst over een lugubere buitenstaander: ‘Sitting on a park bench/ Eyeing little girls with bad intent/ Snot’s running down his nose/ Greasy fingers, smearing shabby clothes/ Hey, Aqualung’. Het is overigens een van de weinige Jethro Tull-klassiekers zonder de voor de band zo kenmerkende dwarsfluit.
Draussen Ist Feindlich - Einstürzende Neubauten
Met Einstürzende Neubauten waren de jaren 1970 voorgoed voorbij. Alle conventies van de popmuziek konden in de afvalcontainer. De foto op de achterzijde van het debuutalbum Kollaps (1981) is een ironisch commentaar op het vooruitgangsoptimisme dat Pink Floyd had laten zien op de hoes van Ummagumma (1969).
Samenstelling en tekst: Fred de Vries en Siebe Thissen
Introductie: Mark Ritsema
Vormgeving en collage: Judith de Rond
Collage albumhoezen: JK202311, JK117036, JK157170, JK126420, JK13987, JKX2111
Bombastisch, Ondansbaar en Weergaloos verscheen bij Uitgeverij Koninklijke Van Gorkum
