De mars is ontstaan in het leger. Slagwerkmuziek met een sterk, herhalend ritme hielp soldaten bij het marcheren, maar ook bij de organisatie van een aanval. De slagwerkmuziek werd verfraaid met gemakkelijk te onthouden melodieën, gespeeld door blaasinstrumenten. Vaak ging het om reeds bestaande populaire deuntjes.
Philidor: Marche Suisse (zie album)
Een van de oudste bekende marsliederen werd niet direct gecomponeerd voor het leger maar er uiteindelijk wel voor gebruikt. Het begon als een stukje propaganda voor de Engelse kroonprins Frederick. In 1740 liet hij op zijn landhuis een vaderlandslievend toneelstuk opvoeren dat eindigde met met het lied: Rule Britannia.
Thomas Arne: Rule Britannia uit Alfred (zie album)
Ruim 50 jaar later ontstond in Frankrijk een lied dat wel speciaal voor marcherende soldaten gecomponeerd werd. En dat nog steeds wereldberoemd is. Het 'Oorlogslied voor het leger van de Rijn' werd gecomponeerd tijdens de Franse revolutie en kreeg zijn bijnaam toen vrijwilligers uit Marseille op weg naar Parijs het lied zongen: De Marseillaise.
Rouget de Lisle: La Marseillaise (zie album)
In de 19e eeuw werden blaasinstrumenten technisch sterk verbeterd waardoor ze veel meer noten konden spelen. Er ontstonden ook nieuwe blaasinstrumenten zoals de saxofoon. De standaard militaire kapel groeide uit van een ensemble van enkele muzikanten tot een harmonieorkest van uiteindelijk wel 40 tot 50 muzikanten. Getalenteerde componisten werden door al deze nieuwe mogelijkheden van de militaire kapel aangetrokken. De legerorkesten gaven concerten die geliefd waren bij het publiek. De bloeiperiode van de mars was aangebroken.
Veel leiders van de militaire kapel waren van oorsprong componisten van dansmuziek, zoals Johann Strauss I. Hij componeerde in 1848 de Radetzky-Mars, ter ere van veldmaarschalk Radetzky en gewijd aan het Oostenrijkse leger.
Johann Strauss I: Radetzky-Marsch (zie album)
De meeste marsen die nu nog gespeeld worden, ontstonden in de periode 1880 tot de Eerste Wereldoorlog. De Tsjechische componist Julius Fucik was kapelmeester in het Oostenrijks-Hongaarse leger toen hij in 1897 zijn Grote Chromatische Mars componeerde. Met de mars liet hij zien hoezeer de blaasinstrumenten technisch verbeterd waren: ze konden rap achter elkaar alle tonen van de chromatische toonladder laten horen. Later veranderde Fucik uit interesse voor het Romeinse Rijk de titel in Intocht van de Gladiatoren. De mars verscheen snel in verschillende versies. In de Verenigde Staten werd het werk sneller gespeeld en raakte het bekend als circusmuziek.
Julius Fucik: Einzug der Gladiatoren (zie album)
Een mars begint doorgaans met een korte openingsfanfare gevolgd door drie delen. Het laatste deel heet trio en heeft een wat meer vloeiende melodie. Het bekendste trio is wellicht die van The Stars And Stripes Forever met zijn tegenmelodie gespeeld door de piccolo. De mars werd gecomponeerd door de Amerikaanse kapelmeester John Philip Sousa en is sinds 1987 de officiële mars van de Verenigde Staten. Daar heeft het werk lang bekend gestaan als de Disaster March, omdat in theaters en circussen de mars werd gespeeld in het geval van een ramp. Zo werd het personeel ingelicht dat het de evacuatieprocedure moest starten.
John Philip Sousa: The Stars and Stripes Forever (zie album)
Sousa heeft talrijke bekende marsen gecomponeerd. Hij staat bekend als “The American March King”. De titel “March King” ging naar zijn Engelse collega Kenneth J. Alford. Een van Alfords bekendste werken is Colonel Bogey. Deze mars werd bekend van de film Bridge On The River Kwai. Opvallend aan de Engelse mars is het relatief langzame tempo.
Kenneth J. Alford: Colonel Bogey (zie album)
Marsen vormen een standaard onderdeel van het Weense Neujahrskonzert en van het Britse Last Night of the Proms. Veel van deze populaire concerten zijn op cd en dvd verschenen.
Verzamelcd's met marsen zijn uitgebracht met o.a. Arthur Fiedler & het Boston Pops Orchestra (Marches en Marches in Hi-Fi), Leonard Bernstein & New York Philharmonic Orchestra (Favorites: marches), Herbert von Karajan & Bläser der Berliner Philharmoniker (Preussische und Österreichische Marsche) of met diverse orkesten (Classic marches en Best of Märsche).
Het Royal Scottish National Orchestra bracht een cd uit gewijd aan Sousa en een cd gewijd aan Fucik. Wie liever een harmonieorkest hoort spelen kan luisteren naar Sousa's muziek gespeeld door Royal Artillery Band, Band of H.M. Royal Marines of United States Marine Band.
(CP)
