Felix Mendelssohn was pas 17 jaar oud toen hij de briljante ouverture Ein Sommernachtstraum op.21 schreef. Dit is een orkeststuk gebaseerd op de romantische komedie A Midsummer Night’s Dream van de Engelse toneelschrijver William Shakespeare. Een zot verhaal met vreemde verwikkelingen in een sprookjesbos. Een wereld van elfen en feeën maar ook van menselijke geliefden en ruwe arbeiders.
Ouverture Ein Sommernachtstraum op.21 - Bamberger Symphoniker o.l.v. Claus Peter Flor
Mendelssohns ouverture was onmiddellijk een groot succes. Geen wonder dat de Koning van Pruisen hem tientallen jaren later, in 1843, vroeg toneelmuziek te componeren voor een uitvoering van Shakespeare’s toneelstuk in zijn paleis te Potsdam. Mendelssohn gebruikte voor zijn toneelmuziek op.61 enkele muziekthema’s uit zijn ouverture op.21, zodat ze samen een mooi geheel vormen en dus ook vaak samen uitgevoerd worden.
Het toneelstuk kent drie verhaallijnen, die aan elkaar verbonden worden door de viering van het huwelijk van hertog Theseus met de amazonekoningin Hippolyta. In het magische bos wonen Oberon en Titania, koning en koningin van de feeën. Je hoort vluchtige, trippelende elfenbewegingen in het Scherzo:
Scherzo – London Philharmonic o.l.v. Andrew Litton
Omdat Titania weigert haar knecht te geven aan Oberon, verzint hij een list. Hij vraagt de elf Puck een magisch sap te halen en deze te sprenkelen over een slapende Titania, zodat ze verliefd wordt op het eerste levende wezen dat ze ziet na ontwaken. Titania valt in slaap:
You spotted snakes with double tongue – Judi Dench (spreekstem), Kathleen Battle (sopraan), Boston Symphony Orchestra o.l.v. Seiji Ozawa
Een groepje grappige, onbehouwen arbeiders arriveert in het bos om daar te oefenen voor een amateurtoneelstuk voor de bruiloft van de hertog. Puck kiest de simpele wever Nick Bottom als slachtoffer uit en tovert zijn hoofd in een ezelskop. Titania ontwaakt, ziet Bottom en is op slag hevig verliefd op dit vreemde wezen! Achteloos schenkt ze nu haar knecht aan Oberon. De list is geslaagd!
Ondertussen echter zijn er ook enkele menselijke koppels in het bos te vinden. De geliefden Hermia en Lysander zijn het bos ingevlucht, omdat Hermia weigert te trouwen met vaders huwelijkskandidaat Demetrius. Deze Demetrius is hen echter achterna gegaan, vergezeld door Helena die tevergeefs verliefd is op Demetrius. Elf Puck past zijn magische toversap ook op hen toe, maar vergist zich daarin en dat leidt tot chaos en verwarring. Helena krijgt opeens twee verliefde mannen achter zich aan, terwijl Hermia verstoken blijft van liefde! Uitgeput vallen ze allemaal in slaap, onrustig dromend:
Intermezzo – London Philharmonic & Andrew Litton
Natuurlijk komt uiteindelijk alles helemaal goed: Bottom krijgt zijn eigen hoofd terug en alle geliefden worden met elkaar verzoend. Een groepshuwelijk wordt gevierd!
Bruiloftsmars – Bamberg Symphoniker & Claus Peter Flor
Mendelssohns muziek en het verhaal lenen zich goed voor een balletuitvoering. Voor balletten met Balanchine als choreograaf zie de uitvoeringen door een Londens ballet en door een Italiaans ballet. De versie van choreograaf Frederick Ashton heet The Dream .
Behalve Mendelssohn zijn ook andere componisten geïnspireerd geraakt door Shakespeare’s komedie. Eeuwen eerder componeerde Henry Purcell de semi-opera The Fairy Queen Z.629. In de 20e eeuw componeerde Benjamin Britten de opera A Midsummer Night’s Dream op.64. Een klassieke uitvoering hiervan is die uit 1966 met Britten zelf als dirigent. Ook de uitvoering met dirigent Hickox uit 1990 wordt aanbevolen. Carl Orff leverde maar liefst zes versies van Ein Sommernachtstraum, met zingende acteurs en een uit slagwerk bestaand ensemble. En Mario Castelnuovo-Tedesco schreef 11 Shakespeare ouvertures, waarvan enkele op dit album uitgevoerd worden.
(SvdP)
