Terug naar boven

Muzikale wereldreis (6): Konpa

Het Caribisch gebied heeft de wereld veel mooie muziek gegeven. Denk maar aan de Cubaanse són, Dominicaanse merengue, zouk van de Franse Antillen en de Jamaicaanse reggae. Minder bekend is de konpa uit Haïti, maar ook deze dansmuziek levert veel mooie muziek op. In deze aflevering van de ‘Muzikale wereldreis’ praten we u bij over de konpa.

De uitvinder van de konpa (In het Frans ‘compas’) luistert naar de prachtige naam Nemours Jean-Baptiste. Tijdens een repetitie in 1955 sprak de bandleider zijn muzikanten toe: ‘Vandaag doen we iets nieuws. We spelen een merengue, maar dan langzamer’. Merengue was de muziek van Haïti’s buurland, de Dominicaanse Republiek. De wortels van deze muziek liggen echter bij zwarte slaven, afkomstig uit Haïti. Met zijn onweerstaanbare dansmuziek trok Nemours Jean-Baptiste in het Haïti van de jaren 60 veel landgenoten de dansvloer op. Ook met zijn teksten in het Krèyol, de volkstaal van Haïti, raakte hij de juiste snaar.

Nemours Jean-Baptiste – Compas direct

De band van Nemours Jean-Baptiste was bovendien een school voor muzikaal talent. Met een van zijn oud-werknemers ontstond echter een fikse rivaliteit. Saxofonist Webert Sicot richtte zijn eigen groep op. In de muziek van Sicot was meer ruimte voor koperinstrumenten. In de jaren 60 was Haïti verdeeld in twee muzikale kampen. Tijdens carnaval dosten de supporters zich ook uit met speciale kleuren. De fans van Jean-Baptiste in rood-wit en die van Sicot in zwart-blauw-rood.

Webert Sicot – Ambiance cadence

De populariteit van konpa werd mede veroorzaakt door de steun van lokale radiostations. Dat had ook te maken met het regime. Haïti's dictator Jean-Claude ‘Baby Doc’ Duvalier trachtte een gevoel van nationale eenheid te kweken, en daar paste een lokale, eigen muziek bij. Konpa voldeed aan die eis. Een nadeel was dat van alle bekende groepen wel geëist werd dat ze een loflied op de dictator schreven. José Tavernier, bandleider van Ibo Combo, vertrok om die reden naar de Verenigde Staten. In die tijd beleefde Haïti een ware exodus van hoogopgeleiden die vertrokken naar de VS, Canada en Frankrijk. Het lied Ti Garçon (‘Kleine jongen’) is een klassieker onder Haïtianen. De tekst van het nummer geeft jonge Haïtianen het advies om zich te scholen en hard te werken wanneer ze in de VS zijn.

Ibo Combo – Ti garçon

Zo kan het ook zijn dat ’s werelds bekendste konpagroep niet uit Haïti maar uit New York komt. In april 1975 was Tabou Combo de eerste groep uit Haïti die een nummer 1-hit scoorde in Frankrijk. Tabou Combo trad over de hele wereld op en de groep was van grote invloed op de muziek van de Franse Antillen. Kort gezegd, zonder Tabou Combo had zouk anders geklonken.

Tabou Combo – New York City

De komst van goedkope, elektronische instrumenten veranderde ook het geluid van de konpa. Het ritme bleef, maar de stroming van jongere muzikanten (de ‘nouvel jenerayshun’) gebruikte ook synthesizers. De scheidslijn tussen zouk en konpa werd ook steeds minder duidelijk, maar vooral de invloed van hiphop deed zich gelden. Een goed voorbeeld van die nieuwe sound is de groep T-Vice.

T-Vice – A-zero

(PdK)