Terug naar boven

Basiscollectie klassiek: Bach minimaal

In 1982 verscheen een invloedrijk artikel van dirigent Joshua Rifkin, 'Bach's Chorus', ofwel, 'Bachs koor'. Volgens Rifkin klonk Bachs muziek in zijn eigen tijd, in de 18e eeuw, compleet anders dan nu. Dat kwam vooral omdat het koor zoals we dat nu kennen in de 18e eeuw nog niet bestond.
Bach had volgens Rifkin slechts een klein groepje zangers 'in dienst', dat zijn cantates, motetten en passies uitvoerde. En zeker geen enorm koor van tientallen zangers, zoals we die ook nu nog vaak zien bij uitvoeringen van de Matthäus.

Natuurlijk moest Rifkin dit idee ook in de praktijk brengen, en dat deed hij dan ook. Hij pakte direct een van Bachs grootste werken, de Hohe Messe, een enorm stuk waar juist flink werd uitgepakt met grote koren en orkesten. Toen Rifkins opname verscheen, ook in 1982, was dat dus een enorme schok voor de muziekwereld. Die schok is goed navoelbaar als je een opname uit 1980 (vanaf track 95) beluistert, onder leiding van Eugen Jochum - gevolgd door Rifkins opname.


De bezetting is duidelijk compleet anders, met slechts vier zangers in plaats van vier groepen van zeker zes zangers! Bovendien is Rifkins uitvoering ook veel sneller. De impact van zijn benadering was enorm: zo groot, dat er sindsdien nog maar een handvol uitvoeringen van de Hohe Messe op lp of cd verscheen met een traditioneel koor en orkest.

Natuurlijk was niet iedereen het eens met Rifkins extreme aanpak. Traditionele instrumenten werden wel steeds meer gebruikt, maar koren werden vaak nog redelijk groot gehouden, zeker bij de grote meesterwerken als de Matthäus. Bij de cantates, stukken die Bach wekelijks afleverde voor in de zondagsviering, past zo'n minimale bezetting een stuk beter. Een fenomenaal voorbeeld is Rifkins eigen opname van Bachs cantate 'Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit', ofwel de beroemde 'Actus tragicus'. In Rifkins intieme opname werkt deze uitvaartmuziek ontroerender dan ooit.

(TC)