Terug naar boven

Muzikale wereldreis (12): Tibet

Tibet. ‘Het dak van de wereld’. Mysterieus land, dat tot diep in de 19e eeuw onbereikbaar was voor westerlingen. Het isolement zorgde ervoor dat er unieke muziektradities zijn ontstaan in dit gebied. In deze aflevering van ‘Muzikale wereldreis’ zet Muziekweb vijf Tibetaanse fragmenten op een rij.

Tibetaanse muziek is grotendeels onbekend in Nederland. Toch sijpelt er af toe wat van door, bijvoorbeeld omdat de muziek wordt gebruikt in een populaire speelfilm zoals Seven years in Tibet. Toch zullen veel mensen de buitenaardse keelklanken van Tibetaanse monniken wel herkennen. Wanneer je deze indringende klanken ooit hoorde, dan vergeet je dat niet.

Gyuto Monks Of Tibet – Heart sutra

De monniken van het Tibetaanse Gyütö-klooster zingen elk een lage grondtoon waarin boventonen ontstaan. Het vergt jarenlange oefening om deze techniek te leren. De muziek heeft een ritueel karakter en geldt als een van de unieke uitingsvormen van het Tibetaans boeddhisme. Het boeddhisme schoot relatief laat wortel in Tibet, maar toen grote delen van Azië later in oorlog waren, bleek Tibet een veilige thuishaven voor het boeddhisme. Dat alles komt door de unieke ligging van Tibet. Het gebied ligt op een hoogvlakte verscholen achter de hoogste bergen die je op deze wereld kan vinden.

Het boeddhisme is van grote invloed op het leven van de Tibetanen, en dus ook op dat van de lokale muzikanten. Neem fluitist Nawang Khechog. Hij leefde 11 jaar lang als monnik, waarvan vier jaar als kluizenaar op een berg. Geweldloosheid en vrede, twee centrale begrippen in de boeddhistische leer, komen ook terug in de songtitel van onderstaand lied.

Nawang Khechog – Rocking with nonviolence and peace

Een belangrijk onderdeel van de Tibetaanse muziek is de mantra. De bekendste Tibetaanse mantra is Om Mani Padme Hum. De letterlijke betekenis van de mantra is ‘het juweel in de lotusbloem’, maar over de symbolische betekenis zijn boeken volgeschreven. Het is de favoriete mantra van de Tibetanen. Hier zingt Yungchen Lhamo de mantra zonder enige muzikale begeleiding.

Yungchen Lhamo – Om mani padme hum

Sommige van de rituele muziek in Tibet is zelfs ouder dan het boeddhisme. Neem onderstaand fragment. Met luide klappen op bekkens en lange stoten op meterslange toeters, wordt op deze cd de godin Yeshiki Mamo aangeroepen. De woeste muziek heeft zelfs iets weg van een experimenteel concert.

Nyimgmapa Wishfulling Center Lamas - Invocation to the goddess Yeshiki Mamo (Tantric puja)

Tegenwoordig is Tibet niet meer zo onbereikbaar, al is de Tibetaanse cultuur vooral te vinden in India en Nepal. Dat waren de landen waar veel Tibetanen naartoe trokken toen het Chinese leger in 1949 Tibet bezette. Veel boeddhistische kloosters in Tibet werden aangevallen en vernield. Monniken vluchtten de grens over. Toch is juist door deze verdrijving de Tibetaanse cultuur beter bekend geworden in het buitenland. De bekendste Tibetaan, Tenzin Gyatso - beter bekend als de 14e dalai lama - vluchtte ook van Tibet naar India.

Het lot van de Tibetanen werd ook bekend door de groeiende interesse van veel westerlingen in het boeddhisme. Onder hen is ook de Nederlandse fluitist Chris Hinze. Hinze nam in Nepal en India drie albums op met Tibet Impressions. Het is muziek waarin hij zijn reisindrukken koppelt aan zijn eigen muzikale achtergrond. Het nummer Himalayan Jazz is een perfecte illustratie van Hinzes aanpak, waarin de muziek van Oost en West moeiteloos samensmelten.

Chris Hinze – Himalayan jazz

(PdK)