Er bestaat een hardnekkig misverstand dat John Cage meer een filosoof dan componist was. Sinds zijn leraar Schönberg hem eens toevoegde hem meer een uitvinder dan een componist te vinden, is er een soort legende ontstaan dat de werken van Cage eerder een soort demonstraties waren van zijn radicaal vernieuwende theorieën dan op zichzelf staande muziekstukken. Maar Cage revolutionaire ideeën over
… het gebruik van stilte en toeval in muziek waren niet zomaar wat esthetische proefballonnetjes, maar wezenlijke bestanddelen van wat in feite een opvallend systematische visie op componeren was. Centraal daarin staat de aandacht voor de muzikale waarde van alle geluiden, het grote gewicht van de voorbereidende fase van het componeren (bij Cage het via toeval bepalen wat er gaat gebeuren) en een bijna religieusstrenge zoektocht naar de wezenlijke kenmerken van wat muziek is (of kan zijn). Die elementen keren in bijna alle stukken van Cage terug en juist hun grote aantal demonstreert dat Cage in de eerste plaats een componist was. Typerend voor zijn grote activiteit als schrijver van (in plaats van: denker over) muziek zijn de vele stukken uit zijn laatste jaren, die slechts een getal als titel hebben. Dat getal duidt slechts het aantal spelers aan. Soms wordt het gevolgd door een superscript geschreven getal, maar dat is geen verwijzing naar machtsverheffing, maar een simpele aanduiding dat het hier om het tweede of derde stuk voor vijf spelers gaat. Op deze cd speelt The Barton Workshop de vijf ‘Fives’ van Cage (dus 5, 52 tot en met 55). Bij de eerste is de keuze der bezetting aan de uitvoerenden overgelaten; hier klinkt een versie voor vijf klarinetten. De andere versies zijn voor ondermeer althobo, twee klarinetten, basklarinet en pauken (52) of trombone en strijkkwartet (53). In alle werken is het compositorisch procédé identiek. Iedere speler krijgt een aantal noten, vergezeld van een aanvangs- en beëindigingsmarge: men kan binnen een bepaalde tijdsspanne beginnen met spelen van die noot en binnen een omlijnde periode daarmee stoppen. Aldus zijn deze werken ook in verschillende uitvoeringen nog tamelijk herkenbaar, terwijl ze tegelijk een grote marge van vrijheid geven. Bij beluistering blijken het opvallend ingetogen muziekstukken te zijn, die onwillekeurig de indruk oproepen van een persoonlijke ‘Spätstil’ - een afsluitende periode waarin componisten opvallend rustige, introverte muziek schrijven, zoals bijvoorbeeld Beethoven en Sjostakovitsj. Daarmee komt maar weer eens naar voren dat Cage, zijn baanbrekende originaliteit ten spijt, in sommige opzichten een componist was als ieder ander. De uitvoering van de in dit type repertoire gespecialiseerde Barton Workshop is van goede kwaliteit. (JvG)meer
