Deus Passus

Het Bach-jaar 2000 was aanleiding voor het project Passion 2000, waartoe vier bekende componisten werden uitgenodigd een passie te schrijven in navolging van Bach. Voor veel eigentijdse kerkgangers is het lijden van Jezus eerder een menselijk dan een goddelijk drama. Wolfgang Rihm negeerde dan ook ruim tweehonderd jaar secularisatie door zijn verklanking van het lijdensverhaal Deus Passus (de lijdende… God) te noemen. In de mythische verbeelding is de lijdende god echter een tijdloos archetype, dat zich op verschillende wijzen heeft gemanifesteerd: van de lijdende Osiris uit de Egyptische grafteksten tot de vadermoord uit Freuds psychoanalyse. Hoe dan ook, er waren voor Rihm nog meer precaire kwesties op te lossen. Rihm werd weliswaar geboren in 1952, maar hierdoor ontkwam hij als Duits componist nog niet aan de morele plicht om zijn teksten zeer zorgvuldig te kiezen. Hij koos voor het Lucas-evangelie, omdat dit evangelie volgens hem het minst antisemitisch gekleurd is. Rihm gebruikte tevens passages uit de rooms-katholieke liturgie. Het meest opvallend is echter de slottekst, waarvoor Rihm gebruik maakte van een tekst van Paul Celan, een van de belangrijkste naoorlogse dichters, wiens sombere poëzie mede geïnspireerd is door de verschrikkingen van de holocaust. Een ongemakkelijke Wiedergutmachung, deze keuze voor Celan, of een integere poging om de in dit drama opgeroepen tegenstellingen weer met elkaar verzoenen? De luisteraar kan zichzelf een oordeel vormen aan de hand van de op cd uitgebrachte première onder leiding van Wolfgang Rihm. Solisten in deze uitvoering zijn ondermeer Juliane Banse, Iris Vermillion en Christoph Prégardien. (HJ)_meer