Mooie muziek brengt nog geen wereldvrede. Dat wist Vaughan Williams ook wel toen hij in 1936 met de beste bedoelingen zijn politieke bezorgdheid op muziek zette. De titel van zijn cantate Dona nobis pacem (Geef ons vrede) was ontleend aan de katholieke mis. Verder maakte hij vooral gebruik van gedichten van Walt Whitman en de Bijbelse profeten. Het zal Vaughan Williams hebben aangesproken dat Whitman
… vrijwillig als verpleger diende tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. Zelf was Vaughan Williams namelijk ambulancechauffeur geweest tijdens WO I, eveneens vrijwillig. Veteranen als Whitman en VW konden dus uit ervaring spreken. Wat niet wegneemt dat de kitsch soms op de loer ligt. Zoals in de scène waarin een soldaat met zijn lippen het bleke gelaat van een gesneuvelde vijand beroert. Het doet denken aan de scène uit Brittens War Requiem (1962), als twee gesneuvelde soldaten van het tegengestelde kamp elkaar aan gene zijde ontmoeten. Vaughan Williams was zeker niet naïef wanneer het om zulke sentimenten ging. Zo’n 15 jaar later, tijdens de Koude Oorlog, gaf hij toestemming aan een vredesbeweging om een citaat uit Dona nobis pacem af te drukken op een kerstkaart. Dat ging niet zonder protest. ‘Ik weet dat jullie het goed bedoelen, maar het gevaar bestaat dat jullie op een naïeve manier bedrogen worden door de Kremlin-aanhangers’, aldus de componist. (HJ)meer
