Muziekweb heeft een collectie van meer dan 500 wasrollen uit de periode 1902-1925. De collectie bestaat voornamelijk uit (instrumentale) licht klassieke en populaire muziek.
De wasrol was een van de eerste geluidsdragers. De rollen werden geproduceerd in de jaren 1877-1930. Wasrollen verschenen in verschillende types, met verschillende speelduur (twee of vier minuten) en in verschillende kleuren (ook afhankelijk van de fabrikant.) Niet elke speler was geschikt voor elke wasrol. De naam ‘wasrol’ is in zekere zin misleidend, omdat niet iedere rol daadwerkelijk van was werd gemaakt. Het is daarom beter de term cilinder te gebruiken.
Consumenten konden (voorbespeelde) rollen kopen met muziek, maar ook ‘blanco’ rollen, zodat ze zelf thuis opnamen konden maken. De cilinders werden afgespeeld op een fonograaf. Ook daarvan heeft Muziekweb er enkele in huis.
De Muziekweb-cilinders zijn afkomstig van diverse particuliere verzamelaars, die hun collectie aan Muziekweb hebben geschonken. Veel van het repertoire op de cilinders is internationaal, maar ook Nederlands product ontbreekt niet. Zo zitten er opnamen tussen van Koos Speenhoff en Nap de la Mar. Bij beluistering bleken ook enkele rollen ‘geschaafd’ te zijn: de oorspronkelijke opname is met een speciale schaafmachine van de rol afgehaald. Hierna was de rol geschikt voor een nieuwe opname. Eenmaal is daadwerkelijk een nieuwe opname gemaakt, de overige geschaafde cilinders zijn blanco.
De cilinders zijn volledig te beluisteren via Muziekweb. Het merendeel van de gedigitaliseerde opnamen is afkomstig van het UCSB Cylinder Audio Archive. Dit archief is onderdeel van de bibliotheek van de University of California, Santa Barbara, die over een zeer grote collectie cilinders beschikt. Het UCSB Cylinder Audio Archive heeft de cilinders gedigitaliseerd, waar nodig gerestaureerd en beschikbaar gesteld in het publieke domein. Wanneer een cilinder uit de Muziekweb-collectie ook aanwezig is bij het UCSB Cylinder Audio Archive, is gebruik gemaakt van deze opname.
De cilinders die niet in het UCSB Cylinder Audio Archive aanwezig waren (in totaal 94) zijn gedigitaliseerd en gerestaureerd door Tim de Wolf van Bureau voor Audio Archeologie te Soest. Van alle cilinders zijn transcripties gemaakt in verschillende versies, zoals ‘high end’ archiefkwaliteit en een versie die prettiger in het gehoor ligt. Deze laatste versie is terug te horen via Muziekweb.
Tim de Wolf schreef een uitgebreide toelichting over de geschiedenis van de wasrol, de fonograaf en het proces van digitalisering en restauratie van de cilinders uit de Muziekweb-collectie.
Met dank aan het UCSB Cylinder Audio Archive, University of California, Santa Barbara.
Digitalisering en restauratie overige cilinders: Tim de Wolf, Bureau voor Audio Archeologie, Soest.
