Pop als zelfstandig genre binnen de popmuziek is eigenlijk een kunstmatige categorie. Het omvat alles wat buiten de andere popsoorten valt, maar bezit daarmee toch min of meer eigen kenmerken. In pop ligt de nadruk op het liedje. Compositie, melodie en productie zijn belangrijker dan stijl en inhoud. Pop ligt goed in het gehoor en spreekt idealiter een massapubliek aan. Onder haar beoefenaars treffen we dan ook veel hitmakers aan, uiteenlopend van The Beatles tot Michael Jackson, en van Simon & Garfunkel tot de Spice Girls.
Hoewel veel popmuziek betiteld kan worden als dansmuziek, heeft dance als genre specifiek betrekking op grotendeels elektronische muziek die speciaal bedoeld is om de dansvloer vol te krijgen en die zich richt op de bijbehorende clubcultuur. Die cultuur ontstond in de discotheken van de jaren zestig en kreeg in het daaropvolgende decennium een eigen soundtrack met de komst van de discomuziek. Als genre-aanduiding werd de term dance pas gemeengoed in de jaren tachtig, toen house zijn intrede deed. In de jaren negentig was dance synoniem met eurodance, de elektronische top-40 muziek die te poppy was om door te gaan voor house. Eurodance-artiesten als 2 Unlimited, Haddaway en Snap goten invloeden uit rap en house in een goed verkopend popjasje.
Dé dancemuziek van de jaren zeventig en vroege jaren tachtig, ontstaan uit een kruisbestuiving van met name funk en Philly-soul. Disco is de eerste muzieksoort die speciaal gericht is op danspubliek. Het wordt gekenmerkt door een monotone, hypnotiserende en stuwende beat met een hoofdrol voor bas en hi-hat. Ook de synthesizer is vaak van belang, zoals in de zeer herkenbare producties van Giorgio Moroder. Het genre dook eerst op in de Amerikaanse homoscene. Aan de hand van artiesten als Barry White en Donna Summer (‘The Queen Of Disco’) schoof disco in de richting van de mainstream. De soundtrack van de Saturday Night Fever (1977) kwam uit op het hoogtepunt van de rage. Disco bleef populair in Europa, vooral dankzij Duitse (Frank Farian) en Italiaanse (Giorgio Moroder) producers. De Italianen verrijken de discowereld bovendien met de gladde italo-variant. De invloed van discoartiesten op hedendaagse dance-muziek is nog steeds aanwezig. Eens in de zoveel tijd maakt disco zelfs weer een comeback als dominant popgenre.
Gesyncopeerde, strak gespeelde dansmuziek, eind jaren zestig voortgekomen uit een samengaan van eerdere zwarte muziekvormen als jazz, rhythm & blues en soul. Het ritme, vastgelegd in de groove, en met een hoofdrol voor de basgitaar, is allesoverheersend. James Brown wordt vaak aangewezen als een van de eerste soulartiesten die de groove een prominente rol gaf. Bands als Parliament en Sly & The Family Stone werkten deze stijl verder uit. Naast ritmische kenmerken deelt funk ook het gebruik van bijzondere akkoorden met de jazz. Funk had grote invloed op hiphop en r&b, maar ook bij rockartiesten zoals de Red Hot Chili Peppers en Living Colour hoor je duidelijke funkinvloeden terug.
Moderne variant van de soul uit de jaren zestig en zeventig. Met de opkomst van sterk door producers beheerste new jack swing (later r&b) in de jaren negentig gaat de Amerikaanse zwarte vocale muziek steeds gepolijster klinken. Langzaam ontstaat een tegenstroming van zelfbewuste jonge zwarte zangers en zangeressen die hun platen bewust organisch laten klinken en met hun zangstijl terug verwijzen naar vroege voorbeelden als Marvin Gaye, Aretha Franklin, Stevie Wonder en Otis Redding. Het verbond dat neo soul rond de millenniumwisseling aangaat met beats uit hiphop wordt hiphopsoul genoemd. Belangrijke vaandeldragers van de neo soul zijn D’Angelo, Erykah Badu, John Legend en Sharon Jones.
Verwarrende term: in essentie de gebruikelijke afkorting van rhythm & blues, maar vanaf de jaren negentig gemeengoed geworden als stijlaanduiding van wat eerder swingbeat en new jack swing heet: de eigentijdse variant van soul, waarbij meerstemmige zang, ballades, een gladde productie en elektronische begeleiding belangrijke kenmerken zijn. Door het inpassen van raps en beats wordt de scheidslijn met hiphop echter regelmatig overschreden. Met name zwarte Amerikaanse artiesten als R Kelly, Toni Braxton en Destiny’s Child leidden met hun vocale kracht de r&b eind jaren negentig en in de jaren nul naar de top van de popmuziek.
Rock is een algemene term voor alle popmuziek die in het verlengde ligt van de oorspronkelijke rock-‘n-roll: stoere muziek met een opstandig, tegendraads karakter en gitaar, bas en drums als voornaamste instrumentarium. Stijl, imago en inhoud zijn belangrijke onderscheidende factoren. Rockmuziek maakt vrijwel exclusief gebruik van vierkwartsmaat en elektrische versterking en ontwikkelde zich in de jaren zestig via stijlen als beat, surf en psychedelica tot latere vormen als hardrock/metal, progressive rock, punk en alternative rock. Een bijzondere vermelding verdient AOR (adult oriented rock), de stroming waarin bands zorgvuldig de muzikale kenmerken van ‘classic rock bands’ cultiveren, wat ten koste gaat van het rebelse karakter. Die combinatie maakt het tot ideale radiomuziek en AOR-bands als Chicago, Boston, Toto, Styx, Heart en Fleetwood Mac scoren in de jaren zeventig dan ook enorme hits.
Soul ontstaat in de jaren zestig als mengsel van rhythm & blues en gospel. De meeste soulzangers uit de jaren zestig leren zingen in kerkkoren en de overeenkomsten tussen soul- en gospelzangers zijn opvallend. Labels als Motown (uit Detroit) en Stax (uit Memphis) zijn in de jaren zestig erg succesvol. De eerste met het bombastische geluid van vocale groepen als The Supremes en The Four Tops. De producties van zuidelijke labels als Stax (Otis Redding) en Atlantic (James Brown, Aretha Franklin) klinken bluesier en meer funky. Bij soul fungeert de zanger of zangeres als blikvanger en moeten de begeleiders vaak genoegen nemen met een plaatsje buiten de spotlichten. In de jaren zeventig overleeft soul vooral in Engeland waar nachtenlange ‘northern soul’-feesten vele bezoekers trekken. De ‘blue eyed soul’ van Britse artiesten als Simply Red en Sade is in de jaren tachtig enorm populair en de voorbode van de revival van het authentieke soulgeluid die zich rond 2005 aandient met artiesten als Amy Winehouse en Duffy. Soul was ook van grote invloed op funk, disco, r&b en vooral neo soul (een mix van soul, r&b en hiphop).